یَدُسُّه (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَدُسُّه:
(أَمْ يَدُسُّهُ في التُّرابِ) یَدُسُّه از ماده «دسّ» به معنى «پنهان كردن» و در اصل به معنى «داخل كردن (فروبردن) چيزى در چيزى توأم با كراهت» است،(دَسَّ،يَدُسُّ،دَسّاً). آيه مورد بحث درباره عرب جاهلى و زنده به گور كردن دختران سخن مى‌گويد، مى‌فرمايد: «...آيا اين ننگ را بر خود بپذيرد و دختر را نگهدارد و يا آن را زنده زير خاک پنهان سازد...» و «دسيسه» به كارهاى مخفيانه زيان‌بار گفته مى‌شود. آيه فوق به بخشى از بدعت‌هاى شوم و عادت‌هاى زشت مشركان مى‌پردازد تا آنجا كه وقتى به يكى از آن‌ها بشارت مى‌دادند كه خدا دخترى به تو داده آن‌چنان از فرط ناراحتى چهره‌اش تغيير مى‌كرد كه صورتش سياه مى‌شد و كار به همين‌جا پايان نمى‌گرفت، بلكه براى نجات از اين ننگ و عار با پندار نادرستش از قوم و قبيله خود به خاطر اين بشارت بدى كه به او داده شده است متوارى مى‌شد و از اين هم بالاتر بلكه او دائماً در اين فكر غوطه‌ور بود كه «آيا اين ننگ را بر خود بپذيرد و دختر را نگهدارد و يا آن را زنده در زير خاک پنهان سازد!»
به موردی از کاربرد یَدُسُّه در قرآن، اشاره می‌شود:
(يَتَوارى مِنَ الْقَوْمِ مِن سُوءِ ما بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ في التُّرابِ أَلا ساء ما يَحْكُمونَ) (به‌خاطر بشارت بدى كه به او داده شده، از قوم و قبيله خود پنهان مى‌شود و نمى‌داند آيا آن دختر را با قبول ننگ نگهدارد، يا زنده در خاک پنهانش كند؟! آگاه باشيد كه بد حكم مى‌كنند!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
توارى به معناى گشتن و نهان گاهى جستن است و از ماده وراء گرفته شده و كلمه هون به معناى ذلت و خوارى است و كلمه دس به معناى پنهان كردن است.
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یَدُسُّه»، ج۲، ص۳۴-۳۵.
