یوبِقْهُنّ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یوبِقْهُنّ:
(أَوْ يُوبِقْهُنَّ بِمَا) یوبِقْهُنّ: از باب افعال (ايباق) به معنى «هلاک گردانيدن» است.
ماده اصلى آن
«وبوق» (بر وزن نبوغ) به معنى «هلاكت» است.
كلمه
«موبق» به فتح ميم از همين ماده است، چنان‌كه در آيه ۵۲
سوره کهف مى‌خوانيم:
(... وَ جَعَلْنٰا بَيْنَهُمْ مَوْبِقاً) «و ما در ميان آن‌ها كانون هلاكتى قرار داده‌ايم.»
«موبق» هم ممكن است مصدر ميمى باشد به معنى «هلاک شدن و از بين رفتن»،
يا اسم مكان باشد به معنى «هلاكت‌گاه و زندان».
به هرحال اين كلمه در اين‌جا به معنى «مهلكه» آمده است.
به موردی از کاربرد
یوبِقْهُنّ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(أَوْ يُوبِقْهُنَّ بِمَا كَسَبُوا وَ يَعْفُ عَن كَثِيرٍ) (يا اگر بخواهد آن‌ها را به خاطر اعمالى كه سرنشينانش انجام داده‌اند نابود مى‌سازد و بسيارى را مى‌بخشد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه يوبقهن مضارع از باب افعال يعنى از ايباق است و ايباق به معناى اهلاک- نابود كردن است و ضمير مؤنث در آخر اين كلمه به كلمه جوارى بر مى‌گردد. ضمير مذكر در كسبوا به مردم عود مى‌كند و دو كلمه يوبقهن و يعف عطفند بر جمله يسكن و معناى
آیه اين است: اگر
خدا بخواهد كشتى‌ها را به وسيله غرق هلاک مى‌كند و به كيفر
گناهان مردم از بين مى‌برد و از بسيارى از گناهان ايشان در مى‌گذرد.
خلاصه مى‌خواهد بفرمايد: بعضى از گناهان مردم كافى است در اين‌كه مستحق غرق و هلاكت شوند و خدا از بسيارى از گناهان ايشان در مى‌گذرد.
(وَ يَوْمَ يَقُولُ نَادُوا شُرَكَائِيَ الَّذِينَ زَعَمْتُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ يَسْتَجِيبُوا لَهُمْ وَ جَعَلْنَا بَيْنَهُم مَّوْبِقًا) (به خاطر بياوريد روزى را كه خداوند مى‌گويد: «همتايانى را كه براى من مى‌پنداشتيد، بخوانيد تا به كمک شما بشتابند!)» ولى هرچه آن‌ها را مى‌خوانند، جوابشان نمى‌دهند و در ميان اين دو گروه، كانون هلاكتى قرار داده‌ايم.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه موبق - به كسر باء- اسم مكان از ماده وبق است كه مصدرش وبوق به معناى هلاكت است و معناى جمله اين است كه بين مشركين و شركاى ايشان محل هلاكتى قرار داديم.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یوبِقْهُنّ»، ج۴، ص۶۱۸.
