گفتگو با بیوه (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طبق
آیات قرآن کریم زنان بیوه در
زمان عده می توانند با مردان به صورت متعارف و شایسته گفت وگو کنند.
گفتگوی مردان با زنان
بیوه در عده، به گونه‌ای متعارف و شایسته
جایز است.
... لاتواعدوهن سرا الا ان تقولوا قولا معروفا...(و گناهی بر شما نیست که به طور
کنایه، (از زنانی که همسرانشان مرده‌اند)
خواستگاری کنید، و یا در دل تصمیم بر این کار بگیرید (بدون اینکه آن را اظهار کنید).
خداوند می‌دانست شما به یاد آنها خواهید افتاد؛ (و با خواسته طبیعی شما به شکل معقول، مخالف نیست؛) ولی پنهانی با آنها قرار
زناشویی نگذارید، مگر اینکه به طرز پسندیده‌ای (به طور کنایه) اظهار کنید! (ولی در هر حال،) اقدام به
ازدواج ننمایید، تا عدّه آنها سرآید! و بدانید خداوند آنچه را در دل دارید، می‌داند! از مخالفت او بپرهیزید! و بدانید خداوند، آمرزنده و
بردبار است (و در مجازات بندگان،
عجله نمی‌کند)!)
جمله" و لکن لا تواعدوهن سرا" می‌فهماند که علاوه بر لزوم خودداری از خواستگاری آشکار، نباید در خفا و پنهانی، با چنین زنانی در مدت عده ملاقات کرد و با صراحت
خواستگاری نمود، مگر اینکه صحبت به گونه‌ای باشد که با آداب اجتماعی و موضوع
مرگ شوهر سازش داشته باشد یعنی در پرده و با
کنایه صورت گیرد. تعبیر به" عرضتم" از ماده" تعریض"، به گفته راغب در مفردات، به معنی سخنی است که تاب دو معنی داشته باشد، راست و
دروغ یا
ظاهر و
باطن. و به گفته مفسر بزرگوار مرحوم" طبرسی" در"
مجمع البیان"، تعریض ضد تصریح است، در اصل از" عرض" گرفته شده که به معنی کناره و گوشه چیزی است.
در
روایات اسلامی در
تفسیر این آیه برای خواستگاری کردن به طور سربسته و به اصطلاح
قرآن " قول معروف" مثالهایی ذکر شده به عنوان نمونه در حدیثی از
امام صادق ع می‌خوانیم که فرمود: قول معروف این است که مثلا مرد به
زن مورد نظرش بگوید: انی فیک لراغب و انی للنساء لمکرم، فلا تسبقینی بنفسک، " من به تو علاقه دارم زنان را گرامی می‌دارم، در مورد کار خود از من پیشی مگیر".
همین مضمون یا شبیه به آن در کلمات بسیاری از
فقهاء آمده است. نکته قابل توجه اینکه گر چه آیه فوق، بعد از آیه
عده وفات قرار گرفته، ولی فقهاء تصریح کرده‌اند که حکم بالا، مخصوص عده وفات نیست بلکه شامل غیر آن نیز می‌شود.
مرحوم
صاحب حدائق،
فقیه و
محدث معروف، می‌گوید:
اصحاب ما تصریح کرده‌اند که
تعریض و
کنایه نسبت به خواستگاری در مورد زنی که در
عده رجعی است،
حرام است، اما نسبت به
زن مطلقه غیر رجعیه هم از سوی شوهرش و هم از سوی دیگران جایز است، ولی تصریح به آن برای هیچکدام جایز نیست...
اما در
عده بائن، تعریض از ناحیه شوهر و دیگران جایز است ولی تصریح تنها از سوی شوهر جایز است نه دیگری- شرح بیشتر این موضوع را در کتب فقهی مخصوصا در ادامه کلام صاحب حدائق مطالعه فرمائید.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۵۴، برگرفته از مقاله «گفتگو با بیوه».
