کَلَّمَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کَلَّمَ:(مِّنْهُم مَّن كَلَّمَ اللّهُ) «کَلَّمَ» از مصدر «تكليم» به معنى سخن گفتن است.
در
آیه مورد بحث می‌خوانیم:
بعضى از آنان را خدا با او سخن گفت
(مِنْهُمْ مَنْ كَلَّمَ اللَّهُ).
واضح است كه منظور از آن،
حضرت موسی (علیه‌السلام) مى‌باشد كه به عنوان كليم اللَّه معروف شده.
به موردی از کاربرد «کَلَّمَ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ مِّنْهُم مَّن كَلَّمَ اللّهُ وَ رَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجاتٍ وَ آتَيْنا عيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّناتِ وَ أَيَّدْناهُ بِروحِ الْقُدُسِ وَ لَوْ شاء اللّهُ ما اقْتَتَلَ الَّذينَ مِن بَعْدِهِم مِّن بَعْدِ ما جاءتْهُمُ الْبَيِّناتُ وَ لَكِنِ اخْتَلَفواْ فَمِنْهُم مَّنْ آمَنَ وَ مِنْهُم مَّن كَفَرَ وَ لَوْ شاء اللّهُ ما اقْتَتَلواْ وَ لَكِنَّ اللّهَ يَفْعَلُ ما يُريدُ) «ما بعضى از آن پيامبران را بر بعضى ديگر برترى بخشيديم؛ برخى از آن‌ها، خدا با او سخن مى‌گفت؛ و بعضى را درجاتى برتر داد؛ و به
عیسی بن مریم، نشانه‌هاى روشن داديم؛ و او را با «
روح القدس» تأييد نموديم؛ ولى
فضیلت و مقام آن پيامبران، مانع
اختلاف امّت‌ها نشد. و اگر خدا مى‌خواست، كسانى كه بعد از آن‌ها بودند، پس از آن همه نشانه‌هاى روشن كه براى آن‌ها آمد،
جنگ و ستيز نمى‌كردند؛ ولى خداوند آن‌ها را آزاد گذارده و آن‌ها با هم اختلاف كردند؛ بعضى ايمان آوردند و بعضى كافر شدند؛ و جنگ و خون‌ريزى بروز كرد. و باز اگر خدا مى‌خواست، با هم پيكار نمى‌كردند؛ ولى خداوند، آن‌چه را مى‌خواهد، انجام مى‌دهد و هيچ‌كس را به قبول چيزى مجبور نمى‌سازد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
اين‌كه خداى سبحان از بعضى كارهاى خود تعبير به كلام و تكليم كرده، مثلا فرموده:
(وَ كَلَّمَ اللَّهُ موسى تَكْليماً) و يا فرموده
(مِنْهُمْ مَنْ كَلَّمَ اللَّهُ) و اين دو اطلاق سر بسته و مبهم و نظاير آن را در آيه زير
تفسیر نموده، و فرموده
(وَ ما كانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلّا وَحْياً أَوْ مِنْ وَراءِ حِجابٍ، أَوْ يُرْسِلَ رَسولًا فَيوحِيَ بِإِذْنِهِ ما يَشاءُ) .
اين آيه، اطلاق ساير آيات را تفسير مى‌كند، براى اين‌كه استثناى
(إِلّا وَحْياً...) معنا نمى‌دهد مگر وقتى كه منظور از تكليم در جمله
(أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ)، تكليم حقيقى باشد، پس تكليم خدا با
بشر تكليم هست، اما به نحوى خاص (هم چنان كه در آيه
سوره نساء ديديد كه فرمود: خدا با موسى تكلم كرد.
پس
حد و
تعریف اصل تكليم بطور
حقیقت، بر آن صادق است، و داراى معنى منفى نيست و نمى‌شود گفت كه اين عمل، تكليم نيست.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «کلم»، ج۴، ص ۱۱۱.
