• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کنایات قرآن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کنایات قرآن به استعمال لفظ ، و اراده لازم معنای آن در قرآن اطلاق می‌شود.



«کنایه» یکی از اسلوب‌های بیانی قرآن و عبارت است از به کار بردن لفظی در غیر معنای حقیقی آن؛ چنان چه قرینه ، مانع از اراده معنای اصلی نشود؛ و عبارت به دیگر، بیان ملزوم و اراده لازم لفظ را «کنایه» گویند.


علمای بیان در حقیقت یا مجاز بودن کنایه اختلاف دارند. کسانی که کنایه را مجاز دانسته و منکر مجاز در قرآنند، وجود کنایه در قرآن را نیز منکر شده‌اند. دلیل آنها در انکار وجود مجاز در قرآن این است که مجاز، مرادف با دروغ است، و قرآن منزه از کذب است.
اما قائلان به وجود مجاز در قرآن، وجود کنایه در قرآن را نیز می‌پذیرند. از سوی دیگر، کسانی که معتقدند کنایه ، استعمال لفظ در موضوع له خود است و اراده لازم معنا، آن را از حقیقت بودن خارج نمی‌کند، از طرفداران کنایات قرآن هستند.


پس دو دسته وقوع کنایه در قرآن را پذیرفته‌اند:
۱. قائلان به وقوع مجاز در قرآن؛
۲. قائلان به حقیقت بودن کنایه.


کنایه به اعتبار وضوح و خفا بر سه قسم است: رمز ؛ ایما ؛ تلویح . و به اعتبار مکنی عنه (معنای باطنی که مراد گوینده است) نیز سه گونه است: کنایه از صفت ؛ کنایه از موصوف؛ کنایه از نسبت.
[۱] ابو زهره، محمد، معجزه بزرگ، پژوهشی در علوم قرآن، ص۳۴۴.
[۴] کمالی دزفولی، علی، قرآن ثقل اکبر، ص۲۸۹.
شرح هر کدام جداگانه آمده است.


اسباب کنایه.


۱. ابو زهره، محمد، معجزه بزرگ، پژوهشی در علوم قرآن، ص۳۴۴.
۲. معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، ج۵، ص۴۱۷.    
۳. زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن، ج۲، ص۳۰۰.    
۴. کمالی دزفولی، علی، قرآن ثقل اکبر، ص۲۸۹.
۵. صالح، صبحی، مباحث فی علوم القرآن، ص۳۲۹.    
۶. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۱۵۹.    



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «کنایات قرآن».    




جعبه ابزار