پژوهشی در وقف و ابتدا (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دانش وقف و ابتدا از رشته‌های بسیار با اهمیت علوم و فنون وابسته به
قرائت است که از آغاز نزول
قرآن مورد اعتنا و پردازش ویژه عالمان و مؤلفان
علوم قرآنی بوده و
آثار زیادی در این زمینه نگاشته شده است.
وقف و ابتدا از آن جا که در خدمت القای معانی ارجمند قرآن است و فهمیدن و فهماندن سخن
خداوند جز با رعایت قواعد آن ممکن نیست، در
مقایسه با دیگر رشته‌های وابسته به
قرائت قرآن ، که در خدمت لفظ هستند، از اهمیت دو چندان برخوردار است. چنان که ارتباط پیوسته و ناگزیر
وقف و ابتدا با دانش
تفسیر ، ارج و منزلت آن را سنگین تر می‌سازد. وقف در اصطلاح به معنای جدا کردن کلمه از بعد آن آمده است. و ابتدا در
اصطلاح اهل قرائت به دو معنا به کار می‌رود: اول به معنای شروع و افتتاح
قرائت است که با
استعاذه انجام می‌شود. دومین معنا شروع تلاوت پس از تنفس و
استراحت به هنگام وقف است که در دانش وقف و ابتدا مورد بحث قرار می‌گیرد. کتاب «پژوهشی در وقف و ابتدا» نوشته
سید جواد سادات فاطمی است که با نظر به ضرورت و اهمیت وقف و ابتدا و با توجه به نقش کاربردی آن، قواعد اساسی و بنیادین این دانش را مورد بررسی و پژوهش قرار داده و به
نقد و تحلیل دیدگاههای بزرگان و صاحب نظران به نام این رشته علمی پرداخته است. همچنین برای نمایاندن فضای روشن‌تری از این موضوع، تاریخچه منابع
تدوین یافته در این باب را همراه با نگاهی به سیر
تطور و تحول آن یادآور شده است. تعریف وقف و ابتدا و ضرورت آشنایی با قواعد این دو، مبانی و معیارهای اصولی وقف و اقسام وقف، قواعد و اقسام ابتدا و اقسام ابتدا و نیز ارائه روشی جدید برای تقسیم بندی وقف و ابتدا، محتوای کتاب را شکل می‌دهند.
کتاب مشتمل بر یک مقدمه و هشت فصل می‌باشد: فصل اول:
«کلیات» که به مباحثی چون: تعریف وقف و ابتدا، اهمیت وقف و ابتدا، ضرورت آشنایی با قواعد وقف و ابتدا و سیر تطور تالیف در دانش وقف و ابتدا پرداخته است. فصل دوم: «مبانی و معیارهای اصولی وقف» عناوینی چون: اتمام نفس، وقف بر انتهای
آیات و غیره را در بر می‌گیرد. فصل سوم: «تقسیم بندی وقف (۱)»، به
وقف تام ،
وقف کافی ،
وقف حسن ،
وقف قبیح پرداخته و فصل چهارم: «تقسیم بندی وقف (۲)» به
وقف لازم ،
وقف مطلق ،
وقف جایز ، وقف مجوز لوجه، وقف مرخص للضرورة و
وقف ممنوع را مورد بررسی و نقد و تحلیل قرار داده و فصل پنجم و ششم تحت همین عنوان یعنی تقسیم بندی وقف به وقف لازم، وقف جایز با اولویت وقف، وقف جایز مستوی الطرفین، وقف جایز با اولویت وصل،
وقف معانقه ،
وقف سنت ،
وقف کافی ،
وقف صالح و غیره و ارائه نقد و تحلیل در این زمینه پرداخته است. فصل هفتم: به «قواعد و اقسام ابتدا»، و فصل هشتم: به ارائه «روشی جدید برای تقسیم بندی وقف و ابتدا» پرداخته است. در پایان منابع و مآخذ نگارش این اثر یادآوری شده است.
این کتاب نوشته آقای سید جواد سادات فاطمی است و در قطع رقعی با جلد شومیز در ۱۸۳ صفحه چاپ اول آن در
سال ۱۳۸۲ شمسی از سوی انتشارات «به نشر» انتشارات
آستان قدس رضوی منتشر شده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
