پوست (فقه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لایۀ رویین
تن آدمی،
حیوان و
گیاه را پوست گویند. از آن در بابهایی نظیر
طهارت،
صلات،
زکات،
حج،
تجارت،
اطعمه و اشربه،
قصاص و
دیات سخن رفته است.
احکامی که به پوست انسان در
باب طهارت بار می‌شود:
پوست
بدن زنده
و نیز مردۀ
مسلمان پیش از سرد شدن
یا پس از
غسل میّت پاک و پوست بدن
کافر مطلقا
و مردۀ مسلمان بعد از سرد شدن و قبل از غسل میّت
نجس است.
کشیده شدن پوست صورت از نشانه‌های
مرگ شمرده شده است.
رساندن
آب به پوست در اعضایی که در
وضو شسته می‌شود
واجب است مگر آنکه بر روی پوست
مو احاطه داشته باشد.
در این صورت شستن ظاهر کفایت می‌کند؛
لیکن در
غسل، شستن ظاهر کفایت نمی‌کند و در هر صورت آب باید به پوست برسد.
احکامی که به
پوست انسان در
باب قصاص بار می‌شود:
ورود آسیب عمدی به
پوست سر یا بدن کسی موجب ثبوت قصاص می‌گردد.
احکامی که به پوست انسان در
باب دیات بار می‌شود:
دیۀ
خراش پوست سر یا صورت اگر
خون نیاید بنابر مشهور یک
شتر یا ده
مثقال شرعی طلا و اگر خون بیاید دو شتر یا بیست مثقال
طلا است.
اگر
پوست صورت بر اثر
ضربه یا هر نوع آسیبی دیگر- بدون آنکه
زخم شود-
کبود یا
سبز و یا
سرخ گردد، دیۀ آن در اوّلی بنابر نظر گروهی شش مثقال شرعی طلا و بنابر قولی دیگر سه مثقال؛ در دومی سه مثقال و در سومی یک مثقال و نیم طلا است.
اگر پوست دیگر اعضای بدن- غیر از
سر و
صورت- بر اثر ضربه آسیب ببیند در صورت
کبود شدن سه مثقال شرعی طلا، سبز شدن یک مثقال و نیم و سرخ شدن سه چهارم مثقال،
دیه ثابت می‌گردد و اگر رنگ پوست تغییر نکند بلکه متورّم شود،
ارش ثابت است و چنانچه هر دو- تغییر رنگ و
تورّم- حاصل شود علاوه بر ارش تورّم، دیۀ تغییر رنگ (
کبودی،
سبزی و
سرخی) نیز ثابت می‌گردد.
احکامی که به پوست حیوان در باب طهارت بار می‌شود:
پوست مردار حیوانی که
خون جهنده دارد- حتی اگر
دباغی شده باشد- بنابر مشهور،
نجس و پوست حیوانی که خون جهنده ندارد و نیز
حیوان تذکیه شده پاک است.
گوشت، پوست و دیگر اجزای حیوان که از
بازار مسلمانان خریداری می‌شود
پاک و
حلال است.
احکامی که به
پوست حیوان در
باب صلات بار می‌شود:
نماز خواندن با لباسی که از پوست مردار دارای خون جهنده تهیّه شده و نیز لباسی که از پوست
حیوان حرام‌گوشت- هرچند با
تذکیه پاک شده باشد- تهیّه شده صحیح نیست.
البتّه مشهور متأخّران،
لباس تهیّه شده از پوست
خز و
سنجاب را از حکم یاد شده استثنا کرده‌اند.
صحّت
نماز در لباس تهیّه شده از پوست مردار حلال‌گوشتی که خون جهنده ندارد اختلافی است.
در اینکه جواز استفاده از پوست
حیوان حرام‌گوشت تذکیه شده در غیر نماز مشروط به دباغی است یا نه اختلاف است. اشتراط، به مشهور نسبت داده شده است. برخی بین استفاده از آن در
مایعات همچون
شیره و غیر مایعات تفصیل داده و در صورت اوّل، دباغی را
شرط دانسته‌اند.
احکامی که به پوست حیوان در
باب حج بار می‌شود:
آنچه در
لباس نمازگزار گفته شد در
لباس احرام تهیّه شده از پوست نیز جاری است.
برداشتن پوست
قربانی مستحب برای خود یا
فروختن و یا دادن آن به
قصاب به عنوان
اجرت،
مکروه و افضل،
صدقه‌دادن آن به
فقیر است. البتّه ظاهر عبارت برخی قدما حرمت فروختن و وجوب صدقه دادن آن می‌باشد.
در قربانی‌ای که به جهت
کفّاره یا به سبب
نذر و مانند آن بر انسان واجب شده و نیز بنابر مشهور در
قربانی حج تمتّع و
حج قران که به
اشعار یا تقلید واجب شده است فروختن پوست
قربانی یا برداشتن آن برای خود و یا دادن به قصاب و
سلاخ به عنوان
مزد جایز نیست؛ بلکه باید به فقیر صدقه داده شود.
بنابر قول به
حرمت خارج کردن گوشت قربانی واجب از منی، برخی پوست آن را
استثنا کرده و اخراج آن را
جایز دانسته‌اند.
احکامی که به پوست حیوان در باب تجارت بار می‌شود:
دادوستد و هر نوع
کسب با پوست
حیوان نجس‌العین مانند
سگ و
خوک جایز نیست و
معامله باطل است.
احکامی که به پوست حیوان در
باب اطعمه و اشربه بار می‌شود:
خوردن پوست
چارپایان حلال‌گوشت در صورتی که
زیان نداشته باشد و نیز پوست سر حیوان، همچنین پوست
پرندگان حلال‌گوشت جایز است.
احکامی که به پوست گیاه بار می‌شود:
سجده بر غیر خوردنی و
پوشیدنی از روییدنیهای
زمین صحیح است؛ بدین جهت سجده بر پوست
میوه‌ها و
حبوبات غیر خوردنی و پوشیدنی پس از جدا شدن از
مغز و میوۀ آن مانند پوست
برنج و
گردو صحیح است.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۲۷۹-۲۸۱.
