• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

پوست (فقه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: جلد (ابهام‌زدایی).


لایۀ رویین تن آدمی، حیوان و گیاه را پوست گویند. از آن در بابهایی نظیر طهارت، صلات، زکات، حج، تجارت، اطعمه و اشربه، قصاص و دیات سخن رفته است.

فهرست مندرجات

۱ - پوست انسان در باب طهارت
       ۱.۱ - پوست انسان بعد از مرگ
       ۱.۲ - پوست در اعضای وضو و غسل
۲ - پوست انسان در باب قصاص
       ۲.۱ - رساندن آسیب عمدی به پوست کسی
۳ - پوست انسان در باب دیات
       ۳.۱ - دیه خراش پوست سر یا صورت
       ۳.۲ - دیه پوست غیر سر و صورت
۴ - پوست حیوان در باب طهارت
       ۴.۱ - پوست حیوان خون جهنده‌دار و غیر آن
       ۴.۲ - پوست خریداری شده از سوق مسلمین
۵ - پوست حیوان در باب صلات
       ۵.۱ - نماز با لباس تهیه شده از پوست حیوان
       ۵.۲ - استفاده از پوست حیوان در غیر نماز
۶ - پوست حیوان در باب حج
       ۶.۱ - پوست حیوان در لباس احرام
       ۶.۲ - صدقه ‌دادن پوست قربانی مستحب
       ۶.۳ - صدقه ‌دادن پوست قربانی واجب
       ۶.۴ - خارج ‌کردن پوست قربانی از منی
۷ - پوست حیوان در باب تجارت
       ۷.۱ - دادوستد با پوست حیوان نجس‌العین
۸ - پوست حیوان در باب اطعمه و اشربه
       ۸.۱ - خوردن پوست حیوانات و پرندگان حلال‌گوشت
۹ - پوست گیاه
       ۹.۱ - سجده بر پوست گیاه
۱۰ - پانویس
۱۱ - منبع


احکامی که به پوست انسان در باب طهارت بار می‌شود:

۱.۱ - پوست انسان بعد از مرگ

پوست بدن زنده و نیز مردۀ مسلمان پیش از سرد شدن یا پس از غسل میّت
[۳] کتاب الطهارة (امام خمینی) ج۳، ص۸۹.
پاک و پوست بدن کافر مطلقا و مردۀ مسلمان بعد از سرد شدن و قبل از غسل میّتنجس است.
کشیده شدن پوست صورت از نشانه‌های مرگ شمرده شده است.

۱.۲ - پوست در اعضای وضو و غسل

رساندن آب به پوست در اعضایی که در وضو شسته می‌شود واجب است مگر آنکه بر روی پوست مو احاطه داشته باشد.
در این صورت شستن ظاهر کفایت می‌کند؛ لیکن در غسل، شستن ظاهر کفایت نمی‌کند و در هر صورت آب باید به پوست برسد.


احکامی که به پوست انسان در باب قصاص بار می‌شود:

۲.۱ - رساندن آسیب عمدی به پوست کسی

ورود آسیب عمدی به پوست سر یا بدن کسی موجب ثبوت قصاص می‌گردد.


احکامی که به پوست انسان در باب دیات بار می‌شود:

۳.۱ - دیه خراش پوست سر یا صورت

دیۀ خراش پوست سر یا صورت اگر خون نیاید بنابر مشهور یک شتر یا ده مثقال شرعی طلا و اگر خون بیاید دو شتر یا بیست مثقال طلا است.
اگر پوست صورت بر اثر ضربه یا هر نوع آسیبی دیگر- بدون آنکه زخم شود- کبود یا سبز و یا سرخ گردد، دیۀ آن در اوّلی بنابر نظر گروهی شش مثقال شرعی طلا و بنابر قولی دیگر سه مثقال؛ در دومی سه مثقال و در سومی یک مثقال و نیم طلا است.
[۱۱] المبسوط ج۸، ص۲۰


۳.۲ - دیه پوست غیر سر و صورت

اگر پوست دیگر اعضای بدن- غیر از سر و صورت- بر اثر ضربه آسیب ببیند در صورت کبود شدن سه مثقال شرعی طلا، سبز شدن یک مثقال و نیم و سرخ شدن سه چهارم مثقال، دیه ثابت می‌گردد و اگر رنگ پوست تغییر نکند بلکه متورّم شود، ارش ثابت است و چنانچه هر دو- تغییر رنگ و تورّم- حاصل شود علاوه بر ارش تورّم، دیۀ تغییر رنگ (کبودی، سبزی و سرخی) نیز ثابت می‌گردد.


احکامی که به پوست حیوان در باب طهارت بار می‌شود:

۴.۱ - پوست حیوان خون جهنده‌دار و غیر آن

پوست مردار حیوانی که خون جهنده دارد- حتی اگر دباغی شده باشد- بنابر مشهور، نجس و پوست حیوانی که خون جهنده ندارد و نیز حیوان تذکیه شده پاک است.

۴.۲ - پوست خریداری شده از سوق مسلمین

گوشت، پوست و دیگر اجزای حیوان که از بازار مسلمانان خریداری می‌شود پاک و حلال است.


احکامی که به پوست حیوان در باب صلات بار می‌شود:

۵.۱ - نماز با لباس تهیه شده از پوست حیوان

نماز خواندن با لباسی که از پوست مردار دارای خون جهنده تهیّه شده و نیز لباسی که از پوست حیوان حرام‌گوشت- هرچند با تذکیه پاک شده باشد- تهیّه شده صحیح نیست.
البتّه مشهور متأخّران، لباس تهیّه شده از پوست خز و سنجاب را از حکم یاد شده استثنا کرده‌اند.
[۲۲] جامع المقاصد ج۸، ص۹۶

صحّت نماز در لباس تهیّه شده از پوست مردار حلال‌گوشتی که خون جهنده ندارد اختلافی است.
[۲۳] جامع المقاصد ج۸، ص۶۳-۶۴.


۵.۲ - استفاده از پوست حیوان در غیر نماز

در اینکه جواز استفاده از پوست حیوان حرام‌گوشت تذکیه شده در غیر نماز مشروط به دباغی است یا نه اختلاف است. اشتراط، به مشهور نسبت داده شده است. برخی بین استفاده از آن در مایعات همچون شیره و غیر مایعات تفصیل داده و در صورت اوّل، دباغی را شرط دانسته‌اند.


احکامی که به پوست حیوان در باب حج بار می‌شود:

۶.۱ - پوست حیوان در لباس احرام

آنچه در لباس نمازگزار گفته شد در لباس احرام تهیّه شده از پوست نیز جاری است.

۶.۲ - صدقه ‌دادن پوست قربانی مستحب

برداشتن پوست قربانی مستحب برای خود یا فروختن و یا دادن آن به قصاب به عنوان اجرت، مکروه و افضل، صدقه‌دادن آن به فقیر است. البتّه ظاهر عبارت برخی قدما حرمت فروختن و وجوب صدقه دادن آن می‌باشد.

۶.۳ - صدقه ‌دادن پوست قربانی واجب

در قربانی‌ای که به جهت کفّاره یا به سبب نذر و مانند آن بر انسان واجب شده و نیز بنابر مشهور در قربانی حج تمتّع و حج قران که به اشعار یا تقلید واجب شده است فروختن پوست قربانی یا برداشتن آن برای خود و یا دادن به قصاب و سلاخ به عنوان مزد جایز نیست؛ بلکه باید به فقیر صدقه داده شود.

۶.۴ - خارج ‌کردن پوست قربانی از منی

بنابر قول به حرمت خارج کردن گوشت قربانی واجب از منی، برخی پوست آن را استثنا کرده و اخراج آن را جایز دانسته‌اند.


احکامی که به پوست حیوان در باب تجارت بار می‌شود:

۷.۱ - دادوستد با پوست حیوان نجس‌العین

دادوستد و هر نوع کسب با پوست حیوان نجس‌العین مانند سگ و خوک جایز نیست و معامله باطل است.


احکامی که به پوست حیوان در باب اطعمه و اشربه بار می‌شود:

۸.۱ - خوردن پوست حیوانات و پرندگان حلال‌گوشت

خوردن پوست چارپایان حلال‌گوشت در صورتی که زیان نداشته باشد و نیز پوست سر حیوان، همچنین پوست پرندگان حلال‌گوشت جایز است.
[۳۴] مهذب الاحکام ج۲۳، ص۱۴۸



احکامی که به پوست گیاه بار می‌شود:

۹.۱ - سجده بر پوست گیاه

سجده بر غیر خوردنی و پوشیدنی از روییدنیهای زمین صحیح است؛ بدین جهت سجده بر پوست میوه‌ها و حبوبات غیر خوردنی و پوشیدنی پس از جدا شدن از مغز و میوۀ آن مانند پوست برنج و گردو صحیح است.


۱. المعتبر ج۱، ص۱۰۳.    
۲. قواعد الاحکام ج۱، ص۲۳۴.    
۳. کتاب الطهارة (امام خمینی) ج۳، ص۸۹.
۴. منتهی المطلب ج۳، ص۳۲۲.    
۵. کفایة الاحکام، ص۱۱.    
۶. جواهر الکلام ج۴، ص۲۴.    
۷. جواهر الکلام ج۲، ص۱۵۵-۱۵۷.    
۸. جواهر الکلام ج۳، ص۸۰.    
۹. مبانی تکملة المنهاج ج۲، ص۳۷۸-۳۸۰.    
۱۰. مبانی تکملة المنهاج ج۲، ص۳۹۴-۳۹۵.    
۱۱. المبسوط ج۸، ص۲۰
۱۲. مبانی تکملة المنهاج ج۲، ص۳۹۵.    
۱۳. تحریر الوسیلة ج۲، ص۵۹۵-۵۹۶.    
۱۴. جواهر الکلام ج۵، ص۲۹۶-۳۰۲.    
۱۵. شرائع الإسلام ج۱، ص۸۶.    
۱۶. المعتبر ج۲، ص۷۸.    
۱۷. کفایة الاحکام، ص۱۶.    
۱۸. جواهر الکلام ج۵، ص۲۸۶.    
۱۹. کتاب الصلاة (نائینی) ج۱، ص۲۰۷.    
۲۰. جامع المقاصد ج۲، ص۸۰.    
۲۱. جامع المقاصد ج۸، ص۸۶-۸۷.    
۲۲. جامع المقاصد ج۸، ص۹۶
۲۳. جامع المقاصد ج۸، ص۶۳-۶۴.
۲۴. کفایة الاحکام، ص۱۶.    
۲۵. مستمسک العروة ج۵، ص۲۹۸.    
۲۶. جواهر الکلام ج۸، ص۷۳.    
۲۷. جواهر الکلام ج۱۸، ص۲۳۹.    
۲۸. جواهر الکلام ج۱۹، ص۲۳۰-۲۳۲.    
۲۹. جواهر الکلام ج۱۹، ص۲۱۱-۲۱۵.    
۳۰. مستند الشیعة ج۱۲، ص۳۳۸-۳۴۲.    
۳۱. جواهر الکلام ج۲۲، ص۸.    
۳۲. جواهر الکلام ج۲۲، ص۲۳.    
۳۳. تحریر الوسیلة ج۲، ص۱۶۱.    
۳۴. مهذب الاحکام ج۲۳، ص۱۴۸
۳۵. مستمسک العروة ج۵، ص۴۹۷.    
۳۶. العروة الوثقی ج۱، ص۵۹۰.    



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۲۷۹-۲۸۱.    


رده‌های این صفحه : دیات | طهارت | فقه | قصاص | نماز




جعبه ابزار