• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

وَیْل‌ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





وَيْل‌ (به فتح واو و سکون یاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای وای است و در معانی عذاب، قبح، تعجب و ... به کار می‌رود.
پنج مورد از اين مادّه در نهج‌البلاغه آمده است.



وَيْل‌: وای است و در معانی عذاب، قبح، تعجب و ... به کار می‌رود. راغب از اصمعی نقل کرده «ویل» به معنای قبح است و گاهی در تحسّر و تاسف بکار رود ولی «ویح» در ترحم استعمال می‌شود.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۱۰۲

در اشاره به فتنه صاحب الزنج (علی بن محمد بن عبدالرحیم از بنی عبد القیس که ادعا کرد از اولاد زید بن علی بن الحسین (علیهم‌السلام) است در بصره خروج کرد و خرابی‌ها به بار آورد و او بر مهتدی عباسی خروج کرده بود) فرموده: «فَوَيْلٌ لَكِ يا بَصْرَةُ عِنْدَ ذلِكَ، مِنْ جَيْش مِنْ نِقَمِ الله! لا رَهَجَ لَهُ، وَلا حَسَّ، وَسَيُبْتَلَى أَهْلُكِ بِالْمَوْتِ الاْحْمَرِ، وَالْجُوعِ الاَْغْبَرِ.»«واى بر تو اى «بصره»! از لشكرى كه به عنوان کیفر الهی بدون گرد و غبار و بدون سر و صدا به تو حمله‌ور مى‌گردد و به زودى ساكنانت به مرگ سرخ و گرسنگى شديدى كه رنگ چهره آن‌ها را دگرگون مى‌سازد، مبتلا خواهند شد.» (شرح‌های خطبه:)

۲.۲ - خطبه ۷۰

در نكوهش جمعى از اهل عراق فرمود: «وَ لَقَدْ بَلَغَنی أَنَّکُمْ تَقولونَ عَلِیٌّ یَکْذِبُ قاتَلَکُمُ اللَّهُ تَعالَی فَعَلَی مَنْ أَکْذِبُ أَ عَلَی اللَّهِ فَأَنا أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِهِ أَمْ عَلَی نَبِیِّهِ فَأَنا أَوَّلُ مَنْ صَدَّقَهُ کَلاّ وَ اللَّهِ لَکِنَّها لَهْجَهٌ غِبْتُمْ عَنْهَا وَ لَمْ تَکونوا مِنْ أَهْلِها وَیْلُ أُمِّهِ کَیْلاً بِغَیْرِ ثَمَنٍ لَوْ کانَ لَهُ وِعاءٌ - وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِینٍ.»«به من خبر رسيده كه مى‌گوييد: «على خلاف مى‌گويد»! خدا شما را بكشد، به چه كسى دروغ بسته‌ام؟ آيا به خدا دروغ بسته‌ام كه خود نخستين مؤمن به او هستم يا بر پيامبرش كه نخستين مصدّقش بوده‌ام؟ نه اين‌طور نيست. به خدا سوگند آن‌چه گفته‌ام (واقعيّتى است) كه شما از آن پنهان بوديد، و اهل درک آن نبوديد، اگر شما ظرفيت داشته باشيد بدون انتظار پاداش، پيمانه فكر شما را از علم و دانش پُر مى‌كنم، و بزودى خبر آن را خواهيد فهميد.» (شرح‌های خطبه:)


پنج مورد از اين ماده در نهج‌البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۱۶۷.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۳۵.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۴۹۶.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۲۸.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۱۹۶.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۴۸، خطبه۱۰۲.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۱۵.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۳.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۴.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۴۰۱.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۷۷.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۰۴.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۳۰، خطبه۷۰.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۱۱۶، خطبه۶۹.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۰۰، خطبه۷۱.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۳۵.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۱۶.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۲۰.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۱۶۸.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۵، ص۱۸۷.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۱۲۷.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ویل»، ج۲، ص۱۱۶۸.    






جعبه ابزار