• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

وَفاء (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





وَفاء (به فتح واو و فاء) از واژگان نهج‌البلاغه به معنای تمام کردن است. تَوْفِیَة (به فتح تاء و سکون واو و کسر فاء و فتح یاء) به معنای تمام دادن حق و تَوَفِّی (به فتح تاء و واو و فاء مشدد مکسور) به معنای اخذ بطور تمام و کمال و چون مرگ تحويل شدن روح به خداست لذا مرگ را «توفّى» يعنى اخذ كامل حيات از طرف خدا گفته‌اند. از این مادّه موارد متعددی در نهج‌البلاغه آمده است.



وَفاءبه معنای تمام کردن است.


بعضی از مواردی که در نهج‌البلاغه استفاده شده‌اند به شرح ذیل می‌باشند.

۲.۱ - فَوَفّاهُمْ (خطبه ۱۸۲)

امام علی (علیه‌السلام) در یاد شهداء صفین فرموده: «ما ضَرَّ إِخْوانَنا الَّذينَ سُفِكَتْ دِماؤُهُمْ ـ وَهُمْ بِصِفِّينَ ـ أَلاّ يَكونوا الْيَوْمَ أَحْياءً؟ يُسيغونَ الْغُصَصَ، وَيَشْرَبونَ الرَّنْق! قَدْ ـ وَاللهِ ـ لَقوا اللهَ فَوَفّاهُمْ أُجورَهُمْ، وَأَحَلَّهُمْ دارَ الاَْمْنِ بَعْدَ خَوْفِهمْ.» «راستى برادران ما كه خونشان در صفين ريخت- اگر امروز زنده نيستند- چه زيان ديده‌اند، خوشا به حالشان كه نيستند تا از اين لقمه‌هاى گلوگير بخورند! و از اين آب‌هاى ناگوار بنوشند! به خدا سوگند آن‌ها خدا را ملاقات كردند و پاداششان را بطور كامل داد و آن‌ها را بعد از «خوف» در سراى «امن» خويش جايگزين ساخت.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - یوفی (حکمت ۴۳۳)

هنگامى كه خبر شهادت «مالک اشتر (رحمةاللّه‌علیه)» به امام رسيد، فرمود: «وَما مالِكٌ! وَاللهِ لَوْ كانَ جَبَلاً لَكانَ فِنْداً، (وَلَوْ كانَ حَجَراً لَكانَ صَلْداً،) لا يَرْتَقيهِ الْحافِرُ، وَلا يوفي عَلَيْهِ الطّائِرُ.»» «مالک، امّا چه مالكى! به خدا سوگند اگر كوه بود، يكتا بود و اگر سنگ بود، سرسخت و محكم بود، هيچ مركبى نمى‌توانست از كوهسار وجودش بالا رود و هيچ پرنده‌اى به اوج آن راه نمى‌يافت.»(شرح‌های حکمت:)

۲.۳ - يوفي (حکمت ۱۵۰)

در وصف آدم بدكار فرموده: «فَهُوَ يُطاعُ وَيَعْصي، وَيَسْتَوْفي وَلا يوفي، وَيَخْشَى الْخَلْقَ في غَيْرِ رَبِّهِ، وَلا يَخْشَى رَبَّهُ في خَلْقِهِ.»»«مردم از او اطاعت مى‌كنند و او مخالفت مى‌ورزد، حق خود را مى‌گيرد ولى حقّ ديگران را نمى‌پردازد، از مردم در آن‌چه معصیت خدا نيست مى‌ترسد، ولى از خدا در ستم كردن بر مردم نمى‌ترسد.»(شرح‌های حکمت:)

۲.۴ - وَفاء (حکمت ۲۵۹)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در حکمت ۲۵۰ فرموده است: «الْوَفاءُ لاَِهْلِ الْغَدْرِ غَدْرٌ عِنْدَ اللهِ، وَالْغَدْرُ بَأَهْلِ الْغَدْرِ وَفاءٌ عِنْدَ اللهِ.» «وفا با بی‌وفایان بی‌وفائی است با خدا و بی‌وفائی با بی‌وفاها، وفاست نزد خدا.» (شرح‌های حکمت: )

۲.۵ - وَفات (خطبه ۳)

وفات (مثل نجات) به معنای مرگ است. جمع آن وفيات است.
درباره ابوبکر فرموده: «فَيا عَجَباً!! بَيْنا هُوَ يَسْتَقيلُها في حَياتِهِ إِذْ عَقَدَها لاخَرَ بَعْدَ وَفاتِهِ.» «عجبا ابو بكر در حال زنده بودن از خلافت استقاله مى‌كرد و مى‌گفت: اين را از من بگيريد، من بهترين شما نسيم. (اقيلونى فلست بخيركم) ولى براى بعد از مرگ خود، آنرا به ديگرى «عمر بن الحطاب» عقد كرد.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۶ - موافاة (خطبه ۱۴۹)

موافاة: مفاجه و غفلتا رسيدن.
گویند «وافاه: فاجأه.»
فرموده‌: «وَ الْهَرَبُ مِنْهُ مُوافاتُهُ»«فرار از مرگ غفلتا به مرگ رسيدن است»(شرح‌های خطبه:)

۲.۷ - تعداد کاربردها

از این مادّه مواردی متعدد در نهج‌البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۱۵۲.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۷۸.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۴۴۴.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۱۰، خطبه۱۸۲.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۳۰.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۲۶۴، خطبه ۱۸۲.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۰۹.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۱۳.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۱۷.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۷۷.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۳۶۰.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۹۹.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۸۶، حکمت۴۳۳.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۵۹.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص، حکمت ۴۴۳.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۴۷.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۶۹.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۶۹.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۵۱۵.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۵۱۶.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۹۳.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۱۳.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۱۹۱.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص، حکمت ۱۵۰.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۵.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۵۵.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۵۹.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۲۵۴.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۲۳۱.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۵۷.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۳۲، حکمت ۲۵۰.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۱۰، حکمت ۲۵۹.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۳، حکمت ۲۵۹.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۹۵.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج، ص۶۲۹.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۲۹.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۲۵۱.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۲۹.    
۳۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج، ص۲۵۶.    
۴۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۲، خطبه۳.    
۴۱. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۷.    
۴۲. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۸، خطبه ۳.    
۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۹.    
۴۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ص۵۰۳.    
۴۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ص۵۱۱.    
۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ص۳۳۸.    
۴۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه،، ج۳، ص۵۰.    
۴۸. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه،، ص۱۶۳.    
۴۹. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۱۷، خطبه۱۴۹.    
۵۰. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۴۵.    
۵۱. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص، خطبه ۱۴۹.    
۵۲. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۱۵.    
۵۳. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۸۳.    
۵۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۸۴.    
۵۵. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۷۰۳.    
۵۶. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۱۶.    
۵۷. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۲۰.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «وفق»، ج۲، ص۱۱۵۲.    






جعبه ابزار