وَ اُهجُرُوهُنّ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وَ اُهجُرُوهُنّ:
(فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ) وَ اُهجُرُوهُنّ: از مادّه
«هجر» (بر وزن فجر) به معنى «دورى كردن و جدايى گزيدن» است.
و اين
آیه درباره زنان و همسران سركشى كه به وظايف و مسؤوليت‌هاى خود
پشت‌پا مى‌زنند و با لجاجت و سرسختى در راه قانون‌شكنى گام برمى‌دارند نازل شده است، قبل از هرچيز آن‌ها را بايد پند و اندرز دهيد، در صورتى كه اندرزهاى شما سودى نداد.
«در
بستر، از آن‌ها دورى كنيد»
(وَ اُهْجُرُوهُنَّ فِي اَلْمَضٰاجِعِ) و يا اين عكس العمل و بى‌اعتنايى و به اصطلاح قهر كردن، عدم رضايت خود را از رفتار آن‌ها آشكار سازيد، شايد همين واكنش خفيف، در روح آنان مؤثر واقع شود.
به موردی از کاربرد
وَ اُهجُرُوهُنّ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَ بِمَا أَنفَقُواْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِّلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللّهُ وَ اللاَّتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلاَ تَبْغُواْ عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا) (مردان، سرپرست و نگهبان زنانند، به خاطر برتری‌هايى كه خداوند (از نظر نظام اجتماع براى بعضى نسبت به بعضى ديگر قرار داده است و به خاطر هزينه‌هايى كه از اموالشان در مورد زنان مى‌كنند. و زنان شايسته، زنانى هستند كه متواضعند و در غياب همسر خود،
اسرار و حقوق او را، در مقابل حقوقى كه
خدا براى آنان قرار داده، حفظ مى‌كنند. و زنانى را كه از سركشى و مخالفتشان بيم داريد، پند و اندرز دهيد و اگر مؤثر واقع نشد، در
بستر از آن‌ها دورى نماييد و اگر راهى جز شدت عمل نبود آن‌ها را تنبيه كنيد. اگر از شما پيروى كردند، راهى براى تعدّى بر آن‌ها نجوييد. بدانيد خداوند، بلند مرتبه و بزرگ است. و قدرت او، بالاترين قدرت‌هاست). )
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: بر آن دلالت مى‌كند و گو اين كه اين راه‌هاى علاج با حرف و او به يكديگر عطف شده و حرف واو دلالتى بر ترتيب ندارد، ولى از معناى آيه مى‌دانيم كه بين اين سه علاج ترتيب هست و مى‌خواهد بفرمايد اول او را موعظه كنيد، اگر موعظه اثر نگذاشت با او
قهر كنيد و رختخوابتان را جدا سازيد و اگر اين نيز مفيد واقع نشد، او را بزنيد دليل بر اين كه رعايت تدريج و ترتيب لازم است اين است كه ترتيب نامبرده به حسب طبع نيز وسايل گوناگونى از
کیفر دادن است، هر كس بخواهد كسى را كيفر كند طبيعتا اول از درجه ضعيف آن شروع مى‌كند و سپس به تدريج كيفر را شديد و شديدتر مى‌سازد، بنا بر اين ترتيبى كه از آيه فهميده مى‌شود از سياق آن به دست مى‌آيد، نه از حرف واو.
ظاهر جمله:
(وَ اهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضاجِعِ) اين است كه
بستر محفوظ باشد، ولى در
بستر با او قهر كند، مثلا در
بستر پشت به او كند و يا ملاعبه نكند و يا طورى ديگرى بى‌ميلى خود را به او بفهماند، گو اينكه ممكن است با مثل اين عبارت جدا كردن
بستر نيز اراده بشود، ولى بعيد است (معمولا وقتى بخواهند بگويند
بسترت را از او جدا كن نمى‌گويند در
بستر از او كناره بگير) و اى بسا معناى اول از اين نظر تاييد شود، كه مضجع را به لفظ جمع آورده، چون بنا بر اين كه منظور جدا كردن مضجع بوده باشد، ديگر به حسب ظاهر احتياج نبود كلمه نامبرده را به لفظ جمع بياورد و
کثرت را بفهماند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «وَ اُهجُرُوهُنّ»، ج۴، ص۵۷۱.
