واضع، هنگام وضع، هر یک از ماده و هیئت را جداگانه تصور و وضع می‌نماید؛ برای مثال، «ضارب» که ماده آن «ض، ر، ب» است، بر زدن، و هیئت آن (فاعل) بر نسبت حَدَث (ضرب) به فاعل دلالت می‌کند.
در این‌که آیا مشتق برای خصوص متلبس بالمبدأ وضع شده یا برای اعم از آن و ما انقضی عنه المبدأ، اختلاف وجود دارد؛ مشهور معتقدند مشتق برای خصوص متلبس بالمبدأ وضع شده است. در کتاب «محاضرات فی اصول الفقه» آمده است: «و حیث ان المختار عندنا القول ببساطة المفاهیم، فیتعین ان الحق هو وضع المشتق لخصوص المتلبس بالمبدأ فعلا».
