وافی مبانی و روش‌های فقه الحدیثی در آن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب وافی مبانی و روش‌های فقه الحدیثی در آن نوشته
علی محمد میرجلیلی از دانشمندان معاصر
ایران به
زبان فارسی است. وی با دقت در کتاب «وافی» سعی کرده امتیازها و روش‌های فیض را در حدیث نگاری و نقد اسناد و متون و مبانی و روش‌های
فقه الحدیث را با استفاده از خود «وافی» استخراج کرده و همراه با مؤلف در کتاب سیر نموده و از خود کتاب نتیجه گیری نماید.
برخی از امتیازهای کتاب«وافی» عبارت‌اند از:
۱. برای کسانی که در
علوم اسلامی به تحقیق و مطالعه می‌پردازند، کتاب «
وافی» منبعی بزرگ به شمار می‌رود؛ زیرا این کتاب سترگ دربردارنده حدود پنجاه هزار
حدیث از
معصومین علیهم‌السّلام است.از سوی دیگر، توضیح‌هایی که مرحوم
فیض در ذیل احادیث با عنوان «بیان» مطرح نموده،
فهم روایات را برای افراد مبتدی هم آسان کرده است. بهره گیری مؤلف از علوم مختلف از قبیل
فقه ،
عرفان ،
کلام ،
لغت ،
حدیث ،
اخلاق و... کتاب وافی را به صورت یک
دایرة المعارف شیعی درآورده است.
۲. شرح لغت‌های مشکل
روایات ، توجه به سبب صدور و فضای صدور روایات در هنگام معنا کردن آن‌ها، تصحیح اسناد روایات، تصحیح نسخ
کتب اربعه ،
جمع بین روایات به ظاهر متعارض و حل
تعارض آن‌ها، اشاره به نکات ادبی، آوردن
اشعار مناسب، به کار بردن روش
تمثیل برای روشن کردن معنای روایات، تشریح
مصادیق احادیث، تذکر نکته‌های
رجالی ، باب بندی عالی و...
۳. مرحوم فیض در هنگام نقل نصوص روایی و نیز سخن بزرگان در شرح احادیث، روح نقد را فراموش نکرده است. به همین جهت مطالعه «وافی» ما را به روش نقد علمی روایات آشنا می‌سازد.
۴. هر چند دانشمندان دیگری قبل از فیض و یا معاصر با او به شرح روایات پرداخته‌اند، لکن هر کدام تنها یکی از کتب اربعه را انتخاب کرده و مورد شرح قرار داده‌اند. تنها دانشمندی که روایات کتب اربعه را یک جا جمع نموده و به شرح آن‌ها پرداخته است، مرحوم فیض در کتاب ارزشمند «وافی» است. و این امر امتیاز دیگری برای این اثر حدیثی محسوب می‌شود. از این رو ما شاهد توجه و عنایت علما به این کتاب و نوشتن شرح‌ها و حاشیه‌ها و مستدرک‌هایی بر آن می‌باشیم.
با عنایت به عظمت علمی فیض و تخصص او در رشته‌های مختلف علمی و با توجه به آنکه «وافی» بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اثر اوست و
شهرت فیض به «وافی» است، محقق محترم، تحقیق در مورد این کتاب را لازم دانسته، و تصمیم گرفته به معرفی این اثر گران سنگ بپردازد و روش فیض در تدوین این کتاب و مبانی فقه الحدیثی وی را در «بیان» ها تبیین کند.
این رساله در شش فصل و یک مقدمه تنظیم گردیده است. در مقدمه، سیر تدوین حدیث را از صدر
اسلام تا عصر فیض مورد بررسی قرار داده است.
۱. در مقدمه، خلاصه‌ای از بحث تاریخی
حدیث مطرح گردیده و روشن می‌کند که در
قرن اول هجری، به جهت
تحریم نقل و نگارش حدیث توسط
خلفا ، نگارش حدیث جز در میان اندکی از
صحابه رواج نداشت و همین امر سبب تاخیر در تدوین رسمی
روایات اهل سنت گردید.
شیعه به تبعیت از
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
ائمه علیهم‌السلام از آغاز به نگارش حدیث همت گمارد و اولین کتاب‌های روایی را تدوین نمود. در
زمان معصومین علیهم‌السلام صدها کتاب از سخنان آنان گردآوری شد که بعدها به «
اصول اربعماة » شهرت یافت.
کتب اربعه شیعه از روی همان اصول و کتاب‌های
اصحاب ائمه علیهم‌السلام تدوین گشت. نکته دیگری که از این بحث قابل استفاده است، اصالت روایات شیعی در مقایسه با روایات
اهل سنت می‌باشد؛ زیرا
سیاست منع تدوین در طی یک قرن، سبب نابودی برخی از روایات و تغییر و
انحراف و جعل برخی دیگر گشت.
۲. در فصل اول به معرفی
شخصیت فیض و عصر وی پرداخته است.
۳. در فصل دوم کتاب «وافی» را خلاصه‌وار معرفی نموده و امتیازهای این کتاب را بر شمرده و شرح‌ها و نسخه‌های خطی و چاپی آن را شناسایی کرده است.
۴. در فصل سوم به روش حدیث‌نگاری و خدمت‌هایی که مرحوم فیض در «وافی» به اسناد و متون
روایات نموده پرداخته است.
۵. فصل چهارم به بررسی مبانی
فقه الحدیث در «وافی» می‌پردازد.
۶. در فصل پنجم به روش‌های فقه الحدیثی فیض پرداخته است.
۷. و سرانجام در فصل ششم منابع «وافی» و دانشمندانی را که فیض از نظریه‌های آنان در تنظیم «وافی» بهره برده، معرفی نموده است.
محقق محترم، به دلیل حجم زیاد کتاب، تنها ده مجلد اول از ۲۶ مجلد آن را انتخاب نموده است.
فهرست منابع و مطالب
کتاب در پایان آن
ذکر گردیده است.
نرم افزار مجموعه آثار فیض
کاشانی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
