هُدْنَا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هُدْنَا: (اِنَّا هُدْنآ اِلَیْکَ)«هُدْنَا» از مادّه
«هَوْد» (بر وزن صوت) به معنای بازگشت توام با نرمی و
آرامش است و به طوری که بعضی از لغویین گفته‌اند، هم بازگشت از
خیر به
شرّ را شامل می‌شود و هم از شرّ به خیر را. ولی در بسیاری از موارد به معنای
توبه و بازگشت به
اطاعت فرمان
خدا آمده است.
«راغب» در کتاب «
مفردات» از بعضی نقل می‌کند: «نامگذاری
قوم یهود به این نام، به خاطر همین سخنی است که با خدا داشتند و در واقع این نام یک نوع
مدح و ستایش از آنها بوده و زنده‌کننده خاطره بازگشت آنها به سوی خدا، سپس معنای اصلی فراموش شده، و به عنوان نامی روی این قوم و
ملت باقی مانده است».
اما با توجّه به این که: بعضی دیگر از لغویین معنای آن را هر گونه بازگشت از شرّ به خیر، و یا از خیر به شرّ، ذکر کرده‌اند
، می‌توان گفت: این کلمه چندان متضمن مدح نیست، بلکه ممکن است حکایت از نوسان روحی و ناپایداری اخلاقی این جمعیت کند.
و بعضی دیگر از مفسران گفته‌اند: علت نامگذاری این قوم، به
«یهود» ارتباطی با این سخن ندارد، بلکه در اصل از مادّه
«یهوذا» که نام یکی از فرزندان
یعقوب (علیه‌السّلام) است گرفته شده، و سپس ذال تبدیل به دال گردیده و
«یهودا» شده و منسوب به آن یهودی می‌باشد.
(وَاكْتُبْ لَنَا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الآخِرَةِ إِنَّا هُدْنَا إِلَيْكَ قَالَ عَذَابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشَاء وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ فَسَأَكْتُبُهَا لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَالَّذِينَ هُم بِآيَاتِنَا يُؤْمِنُونَ) (و براى ما، در اين
دنیا و
سرای دیگر،
نیکی مقرّر فرما؛ چه اين‌كه ما به سوى تو
بازگشت كرده‌ايم.» خداوند در برابر اين تقاضا، به
موسی گفت: «
مجازاتم را به هر كس بخواهم و سزاوار ببينم مى‌رسانم؛ و
رحمتم همه چيز را فرا گرفته؛ و آن را براى كسانى كه
تقوا پيشه كنند، و
زکات بپردازند، و كسانى كه به آيات ما
ایمان مى‌آورند، مقرّر خواهم داشت.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه هدنا از ماده هاد، يهود است كه به معناى بازگشتن است، و جمله
(إِنَّا هُدْنا إِلَيْكَ)جملات قبل از خود را كه فصلى از
دعاهای موسی است تعليل مى‌كند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «هُدْنَا»، ص۶۲۴.
