هَوْن (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هَوْن (به فتح هاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
آسانی است.
• هَيِّنٌ (به فتح هاء و تشدید یاء) به معنای آسان است.
• أَهْوَنُ (بخ فتح همزه و سکون هاء) به معنای آسان‌تر است.
• هُون (به ضم هاء) به معنای ذلّت و خوارى است.
مواردی از این مادّه در
نهج‌البلاغه آمده است.
هَون:
به معنای آسانی است.
و «هُون» (به ضم هاء) به معنای ذلّت و خوارى است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (علیه‌السلام) درباره
دنیا فرموده:
«وَ أُحَذّرُكُمُ الدُّنْيا، فَإِنَّها مَنْزِلُ قُلْعَة، وَ لَيْسَتْ بِدارِ نُجْعَة، قَدْ تَزَيَّنَتْ بَغُرورِها، وَ غَرَّتْ بِزِينَتِها دارُها هانَتْ عَلَى رَبِّها.» «شما را از دنيا بر حذر مى‌دارم! زيرا منزلى است كه هر آن بايد از آن آماده كوچ بود و جايگاه اقامت نيست. خويش را با
مکر و
غرور زینت كرده و با زيورش
فریب داده است؛ خانه‌اى است كه در نظر
مالک اصليش بى‌ارزش است.»
امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) در مقام
موعظه فرمود:
«أَزْرَى بِنَفْسِهِ مَنِ اسْتَشْعَرَ الطَّمَعَ، وَ رَضِيَ بِالذُّلِّ مَنْ كَشَفَ ضُرَّهُ، وَ هانَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ مَنْ أَمَّرَ عَلَيْها لِسانَهُ.» «هركس «طمع» در درون داشته باشد خود را
حقیر كرده، و كسى كه ناراحتی‌هايش را فاش كند به
ذلّت خويش راضى شده، و كسى كه زبانش را بر خود
امیر كند شخصيّت خود را
تحقیر و
پایمال كرده است.»
درباره
رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) فرمود:
«وَ لَقَدْ كانَ في رَسولِ اللهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) ما يَدُلُّكَ عَلَى مَساوىءِ الدُّنْيا وَ عُيوبِها: إِذْ جاعَ فيها مَعَ خاصَّتِهِ، وَ زُوِيَتْ عَنْهُ زَخارِفُها مَعَ عَظيمِ زُلْفَتِهِ فَلْيَنْظُرْ ناظِرٌ بِعَقْلِهِ: أَكْرَمَ اللهُ مُحَمَّداً (عليه‌السلام) بِذلِكَ أَمْ أَهانَهُ! فَإِنْ قالَ: أَهانَهُ، فَقَدْ كَذَبَ.» «در
زندگی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) امورى است كه تو را به عيوب و بدی‌هاى
دنیا واقف مى‌سازد، چه اين‌كه او و نزديكانش در آن گرسنه بودند و با اين كه
منزلت و مقام عظيمى در پيش‌گاه
خداوند داشت زينت‌هاى دنيا را از او دريغ داشت، بنابراين هركس با
عقل خويش بايد بنگرد كه آيا خداوند با اين كار پيامبرش را گرامى داشته يا به او
اهانت نموده است؟ اگر كسى بگويد او را تحقير كرده كه اين
دروغ محض است.»
استهانت به معنای حقير شمردن و مسخره كردن است. درباره سبک شمردن گناهان فرمود:
«أَشدُّ الذُّنوبِ ما اسْتَهانَ بِهِ صاحِبُهُ.» «سخت‌ترين گناهان آن است كه صاحبش آن را كوچک بشمرد.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۲۵۹ فرموده است:
«أَحْبِبْ حَبيبَكَ هَوْناً ما عَسَى أَنْ يَكونَ بَغِيضَكَ يَوْماً ما، وَ أَبْغِضْ بَغيضَكَ هَوْناً ما عَسَى أَنْ يَكونَ حَبيبَكَ يَوْماً ما.» «
دوست خود را در حدّ
اعتدال دوست بدار، چرا كه ممكن است روزى دشمنت گردد (و نيز) دشمنت را در همين حد
دشمن دار، زيرا ممكن است روزى
دوست تو شود.»
«هون» به معنای حقير است و مراد از آن در اين‌جا كم بودن است يعنى در
دوستى دوست و دشمنى داشتن دشمن مبالغه نكن شايد روزى آن
دوست دشمن شود كه از مبالغه در
دوستى پشيمان گردى و شايد آن دشمن روزى
دوست شود كه از مبالغه شرمنده شوى. هونيا: مصغّر «هونا» مؤنّث اهون به معنى سستر است و آن دو بار در «نهج البلاغه» آمده است يكى در «مشى» گذشت.
آن حضرت به
ابوموسی اشعری که مردم
کوفه را از رفتن به یاری آن حضرت مانع می‌شد نوشت:
«وَايْمُ اللهِ لَتُؤْتَيَنَّ حَيْثُ أَنْتَ، وَ لا تُتْرَكُ حَتَّى يُخْلَطَ زُبْدُكَ بِخاثِرِكَ، وَ ذائِبُكَ بِجامِدِكَ، وَ حَتَّى تُعْجَلَ عَنْ قِعْدَتِكَ، وَ تَحْذَرَ مِنْ أَمامِكَ كَحَذَرِكَ مِنْ خَلْفِكَ، وَ ما هِيَ بِالْهُوَيْنَى الَّتي تَرْجو.» «به
خدا سوگند! هر كجا و هرچه باشى، به سراغت خواهند آمد،
دست از تو برنخواهند داشت و رهايت نخواهند ساخت تا
گوشت و
استخوان وتر و خشكت را به هم درآميزند. (اين كار را انجام ده پيش از آن كه) در
بازنشستگی و بركناريت تعجيل گردد و از آن‌چه پيش روى تو هست همان گونه خواهى ترسيد كه از پشت
سر، (آن‌چنان بر تو سخت گيرند كه سراسر وجودت را
خوف و ترس فراگيرد و در
دنیا همان
قدر وحشت‌زده خواهى شد كه در
آخرت) اين حادثه آن‌چنان كه
فکر مى‌كنى كوچک و ساده نيست.»
مواردی از این مادّه در
نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «هون»، ج۲، ص۱۱۰۹.
