هَمَن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هَمَن (به فتح هاء و میم) از
واژگان قرآن کریم به معنای مراقب و حافظ است.
مشتقات
هَمَن که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
الْمُهَیْمِنُ (به ضم میم، فتح هاء و سکون یاء) به معنای مراقب بندگان؛
مُهَیْمِناً (به ضم میم، فتح هاء و سکون یاء) به معنای مراقب و حافظ است.
هَمَن به معنای مراقب و حافظ است.
در
قاموس گوید:
«هَیْمَنَ علی کذا: صار رقیبا علیه و حافظا» یعنی بر او مراقب و نگهدار شد.
در
مجمع البیان فرموده:
«هَیْمَنَ الرّجل» یعنی مراقب و حافظ و حاضر گردید. علی هذا
مهیمن به معنی مراقب و حافظ است مثل رقیب که در
اسماء حسنی آمده است.
به مواردی از
هَمَن که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ) «اوست خدای حاکم، پاک، بی‌آزار، ایمنی ده، مراقب بندگان، توانا، مصلح.»
(وَ اَنْزَلْنا اِلَیْکَ الْکِتابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْکِتابِ وَ مُهَیْمِناً عَلَیْهِ) «قرآن را به حق بر تو نازل کردیم که هم کتاب‌های گذشته را تصدیق می‌کند و هم مراقب و حافظ آن‌ها است.»
ضمیر (عَلَیْهِ) به (الْکِتابَ) دوّم راجع است که مراد مطلق کتاب‌های آسمانی گذشته است.
می‌شود گفت
قرآن با
مهیمن و مراقب بودن دو کار انجام می‌دهد یکی این‌که حافظ آن‌ها است و وجود آن‌ها را تثبیت و تصدیق می‌کند دیگری آن‌که مراقب و مسلط بر آن‌ها است و آن‌چه از اغلاط و
تحریف و
نسیان بر آن‌ها راه یافته بیان می‌دارد و این مخالف آن نیست که قرآن احکامی غیر از احکام
تورات و
انجیل را بیاورد قرآن در عین حال که مراقب و مصدّق آن‌دو است احکام گسترده‌ای که مطابق هر عصر است نیز دارد لذا در ذیل آیه فرموده:
(فَاحْکُمْ بَیْنَهُمْ بِما اَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ اَهْواءَهُمْ عَمَّا جاءَکَ مِنَ الْحَقِّ لِکُلٍّ جَعَلْنا مِنْکُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً) «میان اهل کتاب با آن‌چه خدا به تو نازل کرده حکم کن، زیرا کتاب تو قایم به امر دین و حافظ و مراقب کتب گذشته است.»
در
المنار گوید: معنای
(مُهَیْمِناً عَلَیْهِ) آن است که رقیب و گواه آن‌ها است.
حقیقت حال آن‌ها را در اصل انزال و این‌که مخاطب آن‌ها را در اصل انزال و این‌که مخاطب آن‌ها چه کسانی بودند، و این‌که مقداری از آن‌ها فراموش شده و از بین رفته و بسیاری دچار تحریف و
تاویل گشته و از عمل به آن‌ها اعراض شده، بیان می‌دارد.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «همن»، ج۷، ص۱۶۶.
