همزات شیاطین (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
همزات شیاطین:
مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِينِ همزات شیاطین:
«همزات» جمع
«همزة» به معنى دفع و تحريک با شدت است.
به معنای شدت راندن و دور كردن، به سوى گناه و عمل زشت خواندن است.
با توجه به اين كه
«شياطين» جمع است، همه
شيطان‌هاى آشكار و پنهان،
انس و
جن را شامل مى‌شود.
به موردی از کاربرد
همزات شیاطین در
قرآن، اشاره می‌شود:
وَ قُل رَّبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِينِ (و بگو: «پروردگارا! از وسوسه‌هاى
شياطين به تو پناه مى‌برم.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(وَ قُلْ رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّياطِينِ • وَ أَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَنْ يَحْضُرُونِ) در مجمع البيان گفته كلمه همزه به معناى شدت دفع است، و حرف همزه (يكى از حروف الفبا) را هم از اين جهت همزه ناميده‌اند كه چون از ته حلق ادا مى‌شود، بايد بيشتر به حلق اعتماد داشته باشد، و با فشار بيشترى به خارج دفع گردد، و همزه
شيطان به معناى دفع او به سوى گناهان از راه گمراه كردن است. و در
تفسیر قمی از
امام عسکری (علیه‌السلام) نقل كرده كه فرمود همزه
شيطان آن وسوسه‌هايى است كه در دلت مى‌اندازد.
در اين دو آيه
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را دستور مى‌دهد كه از اغواى
شيطان‌ها به پروردگار خود پناه ببرد، و از اينكه
شيطان‌ها نزدش حاضر شوند به آن درگاه ملتجى شود و در اين تعبير اشاره‌اى هم به اين معنا هست كه
شرک و
تکذیب مشرکین هم از همان همزات
شيطان‌ها، و احاطه و حضور آنها است.
در
تفسیر علی بن ابراهیم مى‌خوانيم كه امام (علیه‌السلام) در معنى آيه مورد بحث فرمود:
«هو ما يقع فى قلبك من وسوسة الشيطان.» «منظور از آن، وسوسه‌هاى
شیطانی است كه در قلب تو مى‌افتد»
آن‌جا كه
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) با داشتن مقام
عصمت و مصونيت الهى چنين تقاضايى را از خدا مى‌كند تكليف ديگران روشن است، بايد همه
مؤمنان از
پروردگار كه مالک و مدبر آن‌هاست بخواهند لحظه‌اى آنها را به حال خودشان وامگذارد نه تنها تحت تأثير وسوسه
شياطين قرار نگيرند، بلكه در مجلس آنها نيز حضور نيابند. به اين ترتيب همه رهروان راه حق بايد به طور مداوم از القائات
شيطانى بر حذر باشند و هميشه خود را از اين نظر در پناه او قرار دهند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «همزات شیاطین»، ج۲، ص۴۹۱.
