نُقَدّسُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نُقَدّسُ: (وَ نُقَدِّسُ لَكَ) از
«تقدیس» به معنی
«پاک و منزه شمردن» و در اصل از ریشه
«قدس» به معنی
«پاکی» است.
به موردی از کاربرد
نُقَدّس در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنّی جاعِلٌ فی الأَرْضِ خَليفَةً قالُواْ أَتَجْعَلُ فيها مَن يُفْسِدُ فيها وَ يَسْفِكُ الدِّماء وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَ نُقَدِّسُ لَكَ قالَ إِنّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ) ((به ياد آور) هنگامى را كه پروردگارت به
فرشتگان فرمود: «من بر روى زمين، جانشينى (نماينده‌اى) قرار خواهم داد». فرشتگان گفتند: « (پروردگارا! آيا كسى را در آن قرار مى‌دهى كه
فساد و خونريزى كند؟! حال آنكه ما
تسبیح و
حمد تو را به جا مى‌آوريم، و تو را
تقدیس مى‌كنيم (و براى جانشينى شايسته‌تريم)». فرمود: «من حقايقى را مى‌دانم كه شما نمى‌دانيد.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
می‌خواهم در زمين
خلیفه بگذارم، چنين فهميده‌اند كه اين عمل باعث وقوع فساد و خونريزى در زمين مي‌شود... در حالى كه مقام خلافت همانطور كه از نام آن پيداست، تمام نمی‌شود مگر به اينكه خليفه نمايشگر مستخلف باشد و تمامى شئون وجودى و آثار و
احکام و تدابير او را حكايت كند، البته آن شئون و آثار و احكام و تدابيرى كه به خاطر تامين آنها خليفه و جانشين براى خود معين كرده و خداى سبحان كه مستخلف اين خليفه است در وجودش مسماى به
اسماء حسنی، و متصف به صفات عليايى از
صفات جمال و جلال است، و در ذاتش منزه از هر نقصى و در فعلش مقدس از هر شر و فسادى است.
فرشتگان الهی، پس از آگاهی از مقام آدم، وقتی که دانستند او و فرزندانش قرار است به عنوان خلفای الهی در زمین و
حجّت‌های خدا بر خلق تعیین شوند، به خدا عرض کردند: آیا در زمین کسی را قرار می‌دهی که فساد کند و خونها بریزد؟ «در حالی که ما تو را عبادت می‌کنیم و تسبیح و حمدت را به‌جامی‌آوریم و تو را از آنچه شایسته ذات پاکت نیست پاک می‌شمریم»
(وَ نُقَدِّسُ لَکَ) قابل توجه اینکه فرشتگان روی سه مسئله درباره صفات خودشان تکیه کردند، تسبیح و حمد و تقدیس، بدون شک تسبیح و حمد یعنی خدا را پاک از هرگونه نقص و دارای هرگونه
کمال دانستن، اما در این که «تقدیس» چیست؟ بعضی آن را پاک شمردن پروردگار از هرگونه نقصان دانسته‌اند که در حقیقت تاکیدی می‌شود بر همان معنی تسبیح؛ ولی بعضی دیگر معتقدند، تقدیس که از مادّه «قدس» است، یعنی پاک‌سازی روی زمین از فاسدان و مفسدان، یا پاک‌سازی خویشتن از هرگونه صفات زشت و مذموم، و تطهیر جسم و جان برای خدا و کلمه «لک» در جملۀ «نقدّس لک» را شاهد این مقصود دانسته‌اند، چرا که فرشتگان نگفتند «نقدسک» (تو را پاک می‌شمریم)، بلکه گفتند «نقدّس لک» از برای تو جامعه را پاک می‌کنیم.
در حقیقت آنها می‌خواستند بگویند اگر هدف
اطاعت و
بندگی است ما سر بر فرمانیم و اگر
عبادت است ما هم همواره مشغول آنیم و اگر پاک‌سازی خویشتن یا صفحه روی زمین است ما چنین می‌کنیم، در حالی که این
انسان مادی، هم خود فاسد است و هم صفحه زمین را پر از فساد می‌کند. ولی برای این که حقایق به طور تفصیل بر فرشتگان روشن شود خداوند اقدام به آزمایش آنها کرد، تا خودشان
اعتراف کنند که میان آنها و آدم «تفاوت از زمین تا آسمان است.»
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «نُقَدّسُ»، ج۳، ص۵۸۴-۵۸۵.
