• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نَوْء (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَوْء (به فتح نون و سکون واو) از واژگان نهج البلاغه به معنای برخاستن به زحمت و ساقط شدن است.
در دو معنى ضدّ به كار رود، مناواة، منازعه و دشمن داشتن است.
نَوْء به معناى باران و وقت هم به کار می‌رود.
این کلمه سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.



نَوْء: (مثل ضوء) به معنای برخاستن به زحمت و ساقط شدن است.
در دو معنى ضدّ به كار رود، مناواة، منازعه و دشمن داشتن است.
در اقرب الموارد آمده: «نَاء النجمُ نؤا: سقط فى المغرب مع الفجر...»
از اساس اللغة نقل كرده: «ناء النَّجمُ: سقط، و نَاءَ: طَلَع فيُسَمَّى ذلك السقوط و الطلوع نوءاً»
نَوْء به معنى باران هم آمده است. چنان‌كه در اقرب الموارد هست.
به معنى «وقت» هم به كار می‌رود. چنان‌كه در نهایه گفته است.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۸۹

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) درباره حق تعالی فرموده: «قاهِرُ مَنْ عازَّهُ، وَ مُدَمِّرُ مَنْ شاقَّهُ، وَ مُذِلُّ مَنْ ناوَاهُ، وَ غالِبُ مَنْ عادَاهُ» «غالب است به آن‌كه در عزّت با او برابرى كند، هلاک كننده است آن‌كه را كه با او دشمنى ورزد ذليل كننده است منازعه كننده‌اش را پيروز است بر كسی كه با او خصم باشد.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - حکمت ۲۱۴

حضرت می‌فرمايد: «وَ بِالسِّيرَةِ الْعادِلَةِ يُقْهَرُ الْمُناوِىءُ» «با رفتار عادلانه مخالف و معاند مقهور مى‌شود.» (شرح‌های حکمت: )

۲.۳ - خطبه ۱۸۲

حضرت علی (علیه‌السلام) در رابطه با علم خداوند فرموده: «فَسُبْحانَ مَنْ لاَ يَخْفَى عَلَيْهِ ... وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَة تُزِيلُها عَنْ مَسْقَطِها عَواصِفُ الاَْنْواءِ وَ انْهِطالُ السَّماءِ» یعنی (منزه است خدایی که مخفی نمی‌ماند بر او برگی که از درخت می‌ریزد و آن را که بادهای تند «انواء» و باران آسمان از جایش حرکت می‌دهد.) (شرح‌های خطبه: )
على هذا منظور از آن در كلام امام علی (صلوات‌الله‌علیه) معناى باران است يعنى «انواء» به معنى امطار و باران‌ها و يا به معنى اوقات است، امّا آن‌چه ابن ابی‌الحدید، عبده و ديگران گفته‌اند.
ساقط شدن كوكب از منازل بيست و هشتگانه ماه چنان‌كه عرب‌ها عقيده داشتند، نمى‌تواند منظور آن حضرت باشد، زيرا كه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) آن‌را از كارهاى و امور جاهلیت دانسته و فرموده است: ««ثلاثٌ مِنْ أمْرِ الجاهليَّة: الطَّعْن فِي الْأَنْسابِ، و النِّياحةُ، و الْأَنْوَاءُ»» معنى كلام حضرت چنين است: «پاک منزّه است خدایی كه مخفى نمى‌ماند بر او سياهى شب تاريک و برگى كه مى‌ريزد و آن‌را طوفان باران‌ها و باريدن آسمان در محل خودش اين طرف و آن طرف مى‌برد.»


این کلمه سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۷۴.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی،ج۱، ص۴۰۴.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۵۰۷.    
۴. زمخشری، ابوالقاسم محمود بن عمر، أساس البلاغة، ص۶۵۶.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۵۰۷.    
۶. ابن أثیر، مجدالدین، النهایه فی غریب الحدیث والاثر، ج۵، ص۱۲۲.    
۷. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۷۸، خطبه ۸۹.    
۸. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه،، ص۱۵۸، خطبه ۸۸.    
۹. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۲۳، خطبه ۹۰.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۷۷، خطبه ۹۰.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۶۳.    
۱۲. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۶۹.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۳، ص۶۴۶.    
۱۴. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۲۷۸.    
۱۵. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۹۶.    
۱۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۲۵، حکمت ۲۱۴.    
۱۷. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۰۳، حکمت ۲۲۴.    
۱۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۰۸، حکمت ۲۲۴.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۸۷، حکمت ۲۲۴.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه،ج۵، ص۶۰۲.    
۲۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۰۳.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۳، ص۷۱۵.    
۲۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۹۳.    
۲۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۴۸.    
۲۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۰۶، خطبه ۱۸۲.    
۲۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص، خطبه ۱۷۷.    
۲۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص، خطبه۱۸۲.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۰۵.    
۲۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه،ج۳، ص۶۹۹.    
۳۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۰۵.    
۳۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۴۲.    
۳۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۳۱۳.    
۳۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۸۷.    
۳۴. ابن أثیر، مجدالدین، النهایه فی غریب الحدیث والاثر، ج۵، ص۱۲۲.    
۳۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۷۸، خطبه ۸۹.    
۳۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۲۵، حکمت ۲۱۴.    
۳۷. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۰۶، خطبه ۱۸۲.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نوء»، ج۲، ص۱۰۷۴.    






جعبه ابزار