نَمُنَّ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَمُنَّ:
(وَ نُریدُ اَن نَّمُنَّ) نَمُنَّ: از
«منّت» به معنى «بخشيدن مواهب و نعمت‌ها» است.
«منّ» در اصل به معنى
ثقل و سنگينى است.
به همين مناسبت، واحد وزن در قديم يک من بوده است.
«منّت» به معنى نعمت سنگين است.
آيه مى‌گويد مى‌خواهيم به آنان كه در زندگى ضعيف شمرده شدند نعمتى بدهيم كه از سنگينى آن گرانبار شوند كه البته اين منّت با منّت زبانى كه بازگو كردن نعمت به قصد تحقير طرف است، فرق بسيار دارد، زيرا
خداوند در اين آيه پرده از روى اراده و مشيت خود در مورد مستضعفان برداشته، مى‌گويد ما مى‌خواهيم آن‌ها را مشمول نعمت‌هاى خود قرار دهيم و پيشوايان خود سازيم و نيز وارثان حكومت جباران قرار دهيم.
به موردی از کاربرد
نَمُنَّ در
قرآن، اشاره می‌شود:
وَ نُریدُ اَن نَّمُنَّ عَلَی الَّذینَ اسْتُضْعِفوا فی الْاَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ اَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثینَ (ما اراده کرده‌ایم تا بر مستضعفان زمین نعمت بخشیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی
زمین قرار دهیم.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه من -به طوری که از کلام
راغب استفاده می‌شود- در اصل به معنای ثقل و سنگینی بوده و از همین جهت واحد وزن را هم در سابق من می‌گفتند و منت به معنای نعمت سنگین است و فلانی بر فلانی منت نهاد معنایش این است که: او را از نعمت، گرانبار کرد و نیز همو گفته: و این کلمه به دو نحو استعمال می‌شود، یکی منت عملی مانند آیه
(وَ نُریدُ اَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ اسْتُضْعِفوا) یعنی می‌خواهیم به آنان که در زندگی ضعیف شمرده شدند نعمتی بدهیم که از سنگینی آن گرانبار شوند و دوم منت زبانی، مانند آیه
(یَمُنُّونَ عَلَیْکَ اَنْ اَسْلَمُوا) بر تو منت می‌نهند که
مسلمان شده‌اند و این از جمله کارهای زشت است، مگر در صورت
کفران نعمت، این خلاصه کلام راغب بود.
تمكين ضعفا در زمين به اين است كه مكانى و جايى به ايشان دهد كه مالک آن‌جا شوند و در آن استقرار يابند، و از خليل نقل شده كه گفته: كلمه مكان صيغه مفعل از ماده كون است، كه به خاطر اين‌كه بسيار در زبان‌ها جارى مى‌شود، آن را مصدرى بر وزن فعال گرفته، فعل تمكن و تمسكن را از آن مشتق نموده‌اند، هم چنان كه از كلمه منزل با اين‌كه مصدر نيست، فعل تمنزل را مشتق نموده‌اند.
مناسب‌تر آن است كه: جمله
(وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ ...) را حال از كلمه طائفة گرفته و تقدير كلام را يستضعف طائفة منهم و نحن نريد ان نمن-
فرعون طايفه‌اى از اهل زمين را ضعيف شمرد در حالى كه ما بر همان‌ها كه ضعيف شمرده شدند منت مى‌نهيم ... بدانيم بعضى
ديگر از مفسرين گفته‌اند: جمله مورد بحث عطف است بر جمله
(إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلا فِي الْأَرْضِ) و ليكن قول اول ظاهرتر از آيه است. كلمه نريد چه به احتمال اول و چه دوم حكايت حال گذشته است، يعنى با اين‌كه مضارع است و معناى مى‌خواهيم را مى‌دهد، و ليكن چون در حكايت حال گذشته استعمال شده معناى خواستيم را افاده مى‌كند.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «نَمُنَّ»، ج۴، ص۳۴۵.
