نَعْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَعْل (به فتح نون و سکون عین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای كفش است. جمع آن به صورت
نِعال (به کسر نون و فتح عین) و
اَنْعُل (به فتح همزه، سکون نون و ضم عین) می‌آيد. این کلمه پنج بار در
نهج البلاغه آمده است.
نَعْل:
(مثل عقل) به معنای كفش است. جمع آن به صورت
نِعال (مثل رجال) و
اَنْعُل (مثل انجم) می‌آيد.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) فرموده:
«وَ لَقَدْ كانَ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) يَأْكُلُ عَلَى الاَْرْضِ، وَ يَجْلِسُ جِلْسَةَ الْعَبْدِ، وَ يَخْصِفُ بَيَدِهِ نَعْلَهُ، وَ يَرْقَعُ بِيَدِهِ ثَوْبَهُ» «آن حضرت بر روى زمين طعام مى‌خورد و مانند بردگان مى‌نشست و كفش خويش را پينه مى‌بست و لباس خويش را وصله مى‌زد.»
(شرح‌های خطبه:
)
آن‌گاه كه
ابن عباس در «
ذی قار» وارد چادر آن حضرت شد و ديد آن حضرت به كفش خود پينه مى‌زند فرمود:
«ما قيمة هذا النعل؟ فقلت: لا قيمةَ لها! قال: والله لَهِيَ أَحَبُّ إِليَّ من إِمرتكم، إِلاّ أَن أُقيم حقّاً، أَو أَدفع باطلاً» «اين كفش چقدر ارزش دارد گفتم به پولى نمى‌ارزد، فرمود: به خدا قسم اين كفش پيش من از
حکومت بر شما محبوبتر است، مگر آن‌كه حقّى را بر پا دارم، يا باطلى را از بين ببرم.»
(شرح‌های خطبه:
)
حضرت به
منذر بن جارود عبدی كه خيانت كرده بود نوشت:
«وَ لَئِنْ كَانَ مَا بَلَغَنِي عَنْكَ حَقّاً، لَجَمَلُ أَهْلِكَ وَ شِسْعُ نَعْلِكَ خَيْرٌ مِنْكَ» «اگر آن‌چه از تو به من رسيده درست باشد، شتر خانواده‌ات (اشاره به ذلت) و بند كفشت از تو بهتر است.»
(شرح‌های نامه:
)
منظور از
«فَإِنْ زَلَّتْ بِهِ النَّعْلُ يَوْماً» (پس اگر روزى پايش بلغزد و به كمک آنان نيازمند گردد.) اشاره به پيشامد و گرفتارى است.
(شرح‌های خطبه:
)
این کلمه پنج بار در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نعل»، ج۲، ص۱۰۵۰.
