نَسْراً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَسْراً:(وَ لا يَغوثَ وَ يَعوقَ وَ نَسْرًا) «نَسْراً» نام پرنده‌اى است كه آن را «
کرکس» نيز گفته‌اند، در
قرآن مجید نام يكى از بتان پنجگانه‌اى است كه اعراب
قبل از
اسلام آن را مى‌پرستيدند.
اين بت‌ها عبارت بودند از:
ودّ،
سواع،
یغوث،
یعوق و «
نسر» كه امتيازات ويژه‌اى داشتند و مورد توجه خاص
قوم نوح (علیه‌السلام) بودند و سرانجام، اين بت‌ها به
عرب جاهلى منتقل شد و هر قبيله‌اى يكى از آن‌ها را براى خود برگزيد، از جمله بت «نسر» به طايفۀ «ذى الكلاع» كه از قبايل حمير بودند تعلق گرفت.
روى‌هم رفته از اين پنج بت، سه بت (
يغوث و يعوق و نسر) در سرزمين
یمن قرار داشت كه با تسلّط «
ذونواس» بر يمن از ميان رفت و مردم آن سامان به آيين يهود گرويدند.
واقدی مورخ معروف گويد: بت ودّ به شكل مرد بود و سواع به صورت
زن و
يغوث به صورت
شیر و يعوق به صورت
اسب و نسر به صورت «باز» (پرندۀ معروف).
عرب جاهلى مخصوصا اهالى
مکه، بت‌هاى ديگرى نيز داشتند از جمله بت «
هبل» (در داخل
خانه کعبه) و
بت «
اساف» (در مقابل
حجر الاسود) و بت «نائله» (در مقابل
رکن یمانی، گوشه جنوبى خانۀ كعبه) و همچنين بت «
لات» و «
عزّی».
به موردی از کاربرد «نَسْراً» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ قالوا لا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ وَ لا تَذَرُنَّ وَدًّا وَ لا سُواعًا وَ لا يَغوثَ وَ يَعوقَ وَ نَسْرًا) «و گفتند:
دست از معبودان خود برنداريد بخصوص بت‌هاى «ودّ»، «سُواع»، «
يَغُوث»، «يعوق» و «نسر» را رها نكنيد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ قالوا لا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ وَ لا تَذَرُنَّ وَدًّا وَ لا سُواعاً وَ لا يَغوثَ وَ يَعوقَ وَ نَسْراً) سفارش همان بزرگان قوم به مردم است، كه خدايان خود را از دست ندهيد، و به خاطر نوح دست از عبادت آن‌ها برنداريد.
و اسامى نام‌برده در آيه، يعنى ود و سواع و
يغوث و يعوق و نسر، نام پنج بت از بت‌هاى آنان است كه از ساير بت‌ها مورد احترام بيشترى بوده، و به پرستش آن‌ها اهتمام بيشتر مى‌ورزيدند، و به همين جهت بعد از سفارش به
تمسک به همه آلهه، نام خصوص اين پنج بت را بردند و بعيد نيست اين‌كه اول نام ود را بردند و بعدا سواع و
يغوث را با لاى تاكيد
نفی ذکر كردند، بدين جهت بوده كه ود نزد آنان از ساير نام‌برده‌ها مهم‌تر بوده- و خدا داناتر است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «نسر»، ج۴، ص ۴۳۲.
