نَبْذ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَبْذ (به فتح نون و سکون باء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای انداختن چیزی از روی بی‌اعتنائی است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
مُنابَذَه (به فتح میم و باء و ذال) به معنای مخالفت و مفارقت از روی دشمنی و
نَبیذ (به فتح نون) به معنای شراب خرما است. موارد متعددی از این واژه در نهج البلاغه آمده است.
نَبْذ به معنای انداختن چیزی از روی بی‌اعتنائی است، بعضی‌ها مطلق انداختن معنا کرده‌اند.
مواردی از واژه نبذ در نهج البلاغه آمده است،
امام علی (علیه‌السلام) درباره
قرآن فرموده:
«وَلَنْ تَمَسَّكُوا بِهِ حَتَّى تَعْرِفُوا الَّذَي نَبَذَهُ...» «هرگز به قرآن تمسّک نخواهید کرد مگر آنکه بشناسید کسی را که کتاب را به دور انداخته است.»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره اطاعت خویش فرموده:
«وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ إِنِ اتَّبَعْتُمُ الدَّاعِيَ لَكُمْ، سَلَكَ بِكُمْ مِنْهَاجَ الرَّسُولِ، وَكُفِيتُمْ مَؤُونَةَ الاعْتِسَافِ، وَنَبَذْتُمُ الثِّقْلَ الْفَادِحَ عَنِ الاَْعْنَاقِ.» «بدانید اگر از داعی حق تبعیت کنید از انحراف نگاه داشته می‌شوید و باری را که سنگینی می‌کند از گردن‌ها می‌اندازید.»
(شرح‌های خطبه:
)
مُنابَذَه به معنای مخالفت و مفارقت از روی دشمنی است. درباره اینکه در
صفین فرمانش را اطاعت نکردند فرمود:
«فَأَبَيْتُمْ عَلَيَّ إِبَاءَ الُْمخَالِفِينَ الْجُفَاةِ، وَالمُنَابِذِينَ الْعُصَاةِ،...» (امّا شما همانند مخالفان جفاكار، و نافرمانان پيمان‌شكن امتناع ورزيديد...)
(شرح‌های خطبه:
) و نیز در
خطبه ۳۶ و ۸۰ آمده است.
درباره لباس وصله‌دار خود فرمود:
«وَاللهِ لَقَدْ رَقَّعْتُ مِدْرَعَتِي هذِهِ حَتَّى اسْتَحْيَيْتُ مِنْ رَاقِعِهَا، وَلَقَدْ قَالَ لِي قَائِلٌ: أَلاَ تَنْبِذُهَا؟» «به خدا قسم آنقدر لباسم را گفتم وصله بزنند تا از وصله‌زن حیا کردم، گوینده‌ای به من گفت: آیا این لباس را کنار نمی‌اندازی.»
(شرح‌های خطبه:
)
نَبیذ به معنای شراب خرما است، و آن فقط یک بار در نهج البلاغه آمده است، از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل کرده که فرمود:
«يَا عَلِيُّ، إِنَّ الْقَوْمَ سَيُفْتَنُونَ بِأَمْوَالِهمْ،...فَيَسْتَحِلُّونَ الْخَمْرَ بِالنَّبِيذِ، وَالسُّحْتَ بِالْهَدِيَّةِ، وَالرِّبَا بِالْبَيْعِ.» «
شراب را نبیذ خوانده و
حلال می‌دانند، و
حرام و
رشوه را با هدیّه خواندن و
ربا را با خرید و فروش حساب کردن حلال می‌شمارند.»
(شرح‌های خطبه:
)
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نبذ»، ج۲، ص۱۰۰۷.
