نَبَأ (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَبَأ (به فتح نون و باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای خبری که دارای فائده بزرگ و مفید
علم یا
ظنّ است.
مشتقات
نَبَأ که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
اَنْباءِ (به فتح الف و سکون نون) جمع نبأ و به معنای اخبار؛
اَنْبَاَکَ (به فتح الف و سکون نون) به معنای آگاه ساخت؛
نَبَّاَنِیَ (به فتح نون و فتح باء) به معنای مرا باخبر ساخت؛
یَسْتَنْبِئُونَکَ (به فتح یاء و سکون سین) به معنای می‌پرسند.
نَبَأ (بر وزن فرس) خبری که دارای فائده بزرگ و مفید علم یا ظنّ است.
به خبر نباء نگویند مگر آن‌که این سه امر را داشته باشد و خبری که آن را نباء گویند حقّش آن است که از کذب عاری باشد مثل
خبر متواتر، خبر خدا و رسول.
در
اقرب الموارد آن را مطلق خبر گفته و از
کلیّات ابوالبقاء نقل می‌کند که: نباء و انباء در قرآن به کار نرفته مگر در چیزهایی که دارای اهمیّت و شان عظیم‌اند.
در
صحاح و
قاموس و
مصباح مثل اقرب الموارد مطلق خبر گفته‌اند.
در
مجمع البیان فرموده: انباء و اعلام و اخبار به یک معنی‌اند و نباء به معنی خبر است.
به نظر نگارنده: در همه و یا اکثر آیات قرآن قول
راغب و
ابو البقاء جاری است گر چه «خبر» نیز گاهی حائز همان اهمیّت است. مثل:
(یَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ اَخْبارَها) (در آن روز زمين تمام خبرهايش را بازگو مى‌كند)
به مواردی از
نَبَأ که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ اتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَاَ ابْنَیْ آدَمَ بِالْحَقِّ اِذْ قَرَّبا قُرْباناً) (و داستان دو فرزند
آدم را به درستى بر آن‌ها بخوان: هنگامى كه هر كدام، كارى براى
تقرّب انجام دادند)
(تِلْکَ مِنْ اَنْباءِ الْغَیْبِ نُوحِیها اِلَیْکَ) (اين‌ها از اخبار غيبى است كه به تو
وحی مى‌كنيم)
نبأ جمع آن انباء است.
(قالَتْ مَنْ اَنْبَاَکَ هذا قالَ نَبَّاَنِیَ الْعَلِیمُ الْخَبِیرُ) (گفت: چه كسى تو را از اين راز آگاه ساخت؟! فرمود:
خداوند دانا و آگاه مرا با خبر ساخت!)
فعل آن در قرآن کریم از
باب افعال و
تفعیل و
استفعال آمده است، که اوّلی از
باب افعال و دوّمی از
باب تفعیل است.
(وَ یَسْتَنْبِئُونَکَ اَ حَقٌّ هُوَ قُلْ اِی وَ رَبِّی اِنَّهُ لَحَقٌ) «از تو می‌پرسند که آیا قرآن حقّ است؟ بگو آری به
پروردگارم سوگند که آن حقّ است.»
فعل از باب استفعال است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «نبأ»، ج۷، ص۶.
