نماز محمد (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
برپا داشتن نماز یکی از تکالیف الهی بر
پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله بود. در این مقاله ویژگی‌ها و آثار نماز پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با توجه به
آیات قرآن معرفی می‌شند.
نماز، از
تکالیف الهی بر محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. وَ
أَقِمِ الصَّلاةَ ....
۲. وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ ....
۳. فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ .
مقصود از «فصلّ»
برگزاری نماز است.
لزوم برپا داشتن
نمازهای یومیّه از ناحيه محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، در اوقات مقرّر خود:
۱. وَ
أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ ...
«طرف» به معناى جانب و ناحيه است. دو جانب روز منطبق است بر نماز
صبح و
ظهر و
عصر و «زلف» -جمع زلفه- به معناى ساعات اوّليّه شب است كه وقت نماز
مغرب و
عشا است.
بنابراين مى‌توان گفت: آيه، ناظر به نمازهاى فريضه يوميّه است.
۲.
أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً .
گفته شده: آيه مزبور، جامع صلوات يوميّه است، زيرامقصود از «دلوك شمس» نماز ظهر و عصر، و «غسق اللّيل» نماز مغرب و عشا، و «قرءان الفجر» نماز صبح است.
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به رعايت
جهر و
اخفات در نمازهاى خود:
قُلِ ادْعُوا اللَّهَ ... وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِكَ وَ لا تُخافِتْ بِها وَ ابْتَغِ بَيْنَ ذلِكَ سَبِيلًا.
گفته شده: مقصود از آيه مذكور اين است كه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله بعضى نمازها را جهراً و بعضى را اخفاتاً بايد انجام دهد.
برگزارى نماز از سوى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در برهه‌اى از زمان، به طرف
بیت‌المقدّس:
سَيَقُولُ السُّفَهاءُ مِنَ النَّاسِ ما وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِي كانُوا عَلَيْها .... وَ ما جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنْتَ عَلَيْها إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ ... قَدْ نَرى تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّماءِ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضاها فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ ....
••• برگزارى
نماز به نحو مستمرّ و مكرّر از سوى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و در حضور مخالفان:
أَ رَأَيْتَ الَّذِي يَنْهى عَبْداً إِذا صَلَّى .
فعل مضارع «يَنهى» كه بر نهى مكرّر مخالفان‌رسول‌خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله نسبت به اقامه نماز ايشان دلالت دارد، نشانگر اين است كه اوّلًا اقامه نماز آن حضرت مكرّر بوده و ثانياً در حضور و محلّ نظر آنان بوده است.
••• سعى و تلاش مخالفان پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله براى جلوگيرى از نماز آن حضرت:
أَ رَأَيْتَ الَّذِي يَنْهى عَبْداً إِذا صَلَّى.
••• جلوگيرى
ابوجهل از نماز پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در
مکّه:
أَ رَأَيْتَ الَّذِي يَنْهى عَبْداً إِذا صَلَّى.
مقصود آيه ابوجهل است.
اقامه نماز از جانب پيامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله زمينه تلقّى
وحی از سوى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا إِنَّ ناشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئاً وَ
أَقْوَمُ قِيلًا.
اقامه
نماز شب از سوى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله موجب دستيابى آن حضرت به
مقام شفاعت:
وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً.
دورى از ناپسنديها از آثار و فلسفه‌هاى فرمان
اقامه نماز به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
اتْلُ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتابِ وَ
أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ.
یاد خدا، از آثار و فلسفه‌هاى دستور اقامه نماز به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
اتْلُ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتابِ وَ
أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ.
جمله «ولذكر اللّه اكبر» كلامى است متّصل به ما قبل و بيانگر اثر ديگرى از آثار نماز است.
بالا بردن دستها به هنگام گفتن
تکبیرات نماز،
توصیه خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ .
بر اساس بعضى روايات، مقصود از «وانحر» بالا بردن دستها به هنگام گفتن تكبيرات نماز است.
اقامه
نماز جماعت در
میدان رزم در حالت
خوف به امامت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ إِذا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاةَ فَلْتَقُمْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ ....
اقامه
نماز جمعه در
صدر اسلام، به امامت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ ... وَ إِذا رَأَوْا تِجارَةً أَوْ لَهْواً انْفَضُّوا إِلَيْها وَ تَرَكُوكَ قائِماً ....
اقامه نماز جماعت در ميدان رزم و در حالت خوف و دشوار به امامت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ إِذا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاةَ فَلْتَقُمْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ ....
رجوع شود به مقاله
تهجد محمد (قرآن)پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به اداى
فریضه صبح:
۱. وَ
أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ ...
«طرف» به معناى جانب و مقصود از آن،
نماز صبح، ظهرو عصر است.
۲.
أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً .
مقصود از «قرءان الفجر» نماز صبح است.
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله مأمور اقامه
نماز ظهر:
۱. وَ
أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ ...
«طرف»، منطبق بر نماز ظهر است.
۲.
أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً.
«دلوك شمس» شامل نماز ظهر مى‌شود.
محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله موظّف به اقامه
نماز عشا:
۱. وَ
أَقِمِ الصَّلاةَ ... وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ ...
مقصود از «زلفاً من اللّيل»
نماز مغرب و عشا است.
۲.
أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً .
«غسق اللّيل» منطبق بر نماز عشا است.
پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به برگزارى
نماز عصر:
۱. وَ
أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ ...
«طرفى النّهار» منطبق بر نماز عصر است.
۲.
أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً .
مقصود از «دلوك شمس» نماز ظهر و عصر است.
مأموريّت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله براى برگزارى
نماز عید قربان، قبل از انجام دادن
قربانی:
فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ .
گفته شده: مقصود از نماز مطرح شده در آيه ياد شده، نماز
عید قربان است.
اقامه
نماز مغرب، از وظايف محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. وَ
أَقِمِ الصَّلاةَ ... وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ ...
«زلفاً من اللّيل» شامل نماز مغرب مى‌شود.
۲.
أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً.
مقصود از «غسق اللّيل» نماز مغرب و عشا است.
••• خواندن
نماز میّت، از سوى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ لا تُصَلِّ عَلى أَحَدٍ مِنْهُمْ ماتَ أَبَداً وَ لا تَقُمْ عَلى قَبْرِهِ ....
••• نهى شدن پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله براى هميشه از نماز گزاردن بر
جنازه منافقان:
فَاعقَبَهُم نِفاقًا فى قُلوبِهِم الى يَومِ يَلقَونَهُ ...• وَ لا تُصَلِّ عَلى أَحَدٍ مِنْهُمْ ماتَ أَبَداً وَ لا تَقُمْ عَلى قَبْرِهِ ....
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۷، ص۳۲۰، برگرفته از مقاله «نماز محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله».
