• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احکام تکلیفی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


احکام تکلیفی، احکام شرعی صادر شده به انگیزه بعث یا زجر یا ترخیص مکلّف نسبت به یک عمل گفته می‌شود.


احکام تکلیفی، مقابل احکام وضعی ، و عبارت است از انشای صادر شده به انگیزه برانگیختن یا بازداشتن مکلّف از عملی یا ترخیص در آن عمل.

احکام تکلیفی بر پنج قسم است: وجوب ؛ حرمت ؛ استحباب ؛ کراهت ؛ اباحه . این احکام‌ به‌طور مستقیم به افعال مکلفان تعلق می‌گیرد و رفتار آنان را از هر نظر تصحیح می‌نماید، و موافقت یا مخالفت با آن‌ها موجب مثوبت یا عقوبت می‌شود.
[۱] مبادی الوصول الی علم الاصول، علامه حلی، حسن بن یوسف، ص۸۴.    


احکام تکلیفی را به این جهت تکلیفی می‌گویند که معمولا زحمت دار و دارای کلفت و مشقت می‌باشد، مانند: نماز ، روزه و.. .


یکی از فرق‌های احکام تکلیفی با احکام وضعی این است که در احکام تکلیفی، حکم به نفس ماهیت و عنوان تعلق گرفته است و به افراد و مصادیق خارجی سرایت نمی‌کند؛ البته امتثال حکم تکلیفی به این است که طبیعت در خارج وجود پیدا کند و وجودش عامل سقوط تکلیف خواهد بود. اما در احکام وضعی، موضوع اصلی، وجودات خارجی است.
[۲] سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص ۴۰۳ - ۴۰۱.


بین حکم وضعی و تکلیفی از نظر مفهوم هیچ گونه ارتباطی وجود ندارد؛ برای مثال، بین وجوب که یک حکم تکلیفی است و سببیت که یک حکم وضعی است کمال مباینت وجود دارد.
[۳] کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۵، ص ۳۱۲-۳۱۱.
[۴] فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص۱۹۴.
[۵] مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص۱۰۹.
[۶] دروس فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۱، ص۶۲.    
[۷] اصطلاحات الاصول، مشکینی، علی، ص۱۲۰.    
[۸] الاصول العامة للفقه المقارن، طباطبایی حکیم، محمد تقی، ص۵۷.    
[۹] اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج۱، ص ۴۵-۴۲.
[۱۰] المحکم فی اصول الفقه، حکیم، محمد سعید، ج۱، ص ۲۱-۲۰.    
[۱۱] مقالات اصولی، موسوی بجنوردی، محمد، ص۹۱.
[۱۲] اصول الفقه، عبدالبر، محمد زکی، تقنین ص۳۱.
[۱۳] اصول الفقه، خضری، محمد، ص۳۷.
[۱۴] الاجتهاد اصوله و احکامه، بحرالعلوم، محمد، ص۴۶.
[۱۵] اجود التقریرات، نائینی، محمد حسین، ج۲، ص۳۸۳.    
[۱۶] سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۴، ص۳۲۷.


۱. ↑ مبادی الوصول الی علم الاصول، علامه حلی، حسن بن یوسف، ص۸۴.    
۲. ↑ سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص ۴۰۳ - ۴۰۱.
۳. ↑ کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۵، ص ۳۱۲-۳۱۱.
۴. ↑ فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص۱۹۴.
۵. ↑ مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص۱۰۹.
۶. ↑ دروس فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۱، ص۶۲.    
۷. ↑ اصطلاحات الاصول، مشکینی، علی، ص۱۲۰.    
۸. ↑ الاصول العامة للفقه المقارن، طباطبایی حکیم، محمد تقی، ص۵۷.    
۹. ↑ اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج۱، ص ۴۵-۴۲.
۱۰. ↑ المحکم فی اصول الفقه، حکیم، محمد سعید، ج۱، ص ۲۱-۲۰.    
۱۱. ↑ مقالات اصولی، موسوی بجنوردی، محمد، ص۹۱.
۱۲. ↑ اصول الفقه، عبدالبر، محمد زکی، تقنین ص۳۱.
۱۳. ↑ اصول الفقه، خضری، محمد، ص۳۷.
۱۴. ↑ الاجتهاد اصوله و احکامه، بحرالعلوم، محمد، ص۴۶.
۱۵. ↑ اجود التقریرات، نائینی، محمد حسین، ج۲، ص۳۸۳.    
۱۶. ↑ سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۴، ص۳۲۷.


فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۰۶، برگرفته از مقاله «احکام تکلیفی».    


رده‌های این صفحه : احکام
جعبه ابزار