نماز طواف (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
آیات قرآن به محل اقامه نماز طواف اشاره شده است.
وجوب نماز طواف، پشت
مقام ابراهیم علیه‌السلام، پس از فراغت از
طواف:
«وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِيمَ مُصَلًّى وَ عَهِدْنا إِلى إِبْراهِيمَ وَ إِسْماعِيلَ أَنْ طَهِّرا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَ الْعاكِفِينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ؛
و به ياد آوريد هنگامى كه خانه
کعبه را محل بازگشت و اجتماع مردم و مركز امن قرار داديم. و به مردم گفتيم: از مقام ابراهيم، عبادتگاهى براى خود انتخاب كنيد. و از
ابراهیم و
اسماعیل پيمان گرفتيم كه: خانه مرا براى
طواف‌کنندگان و مجاوران و ركوع‌كنندگان سجده‌گزار (
نمازگزاران) پاكيزه سازيد.»
در روايتى از
امام صادق علیه‌السلام منظور از «اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِيمَ مُصَلًّى»
نماز نزد مقام ابراهيم عليه‌السلام بعد از طواف است.
ودرروایت دیگری فرموده‌اند:كسى نبايد دو
رکعت نماز طواف را بخواند مگر پشت مقام ابراهيم عليه‌السلام.
بعد از طواف، دو رکعت نماز برای طواف واجب است، و بنابر
احتیاط (واجب) باید بعد از طواف به خواندن نماز شتاب کند.
کیفیت آن مانند
نماز صبح است و در هر دو رکعت خواندن هر سوره‌ای غیر از
عزائم (چهار سوره سجده‌دار) جایز است، و در رکعت اول سوره توحید و در رکعت دوم سوره جحد مستحب است، و بلند و آهسته خواندن قرائت جایز است.
واجب است که نماز طواف نزد مقام ابراهیم (علیه‌السلام) باشد و احتیاط (واجب) آن است که پشت مقام باشد، و هرچه نزدیک به مقام باشد افضل است، لیکن نه به گونه‌ای که برای مردم مزاحمت ایجاد شود. و اگر به خاطر ازدحام جمعیت ممکن نباشد که در پشت مقام بخواند، در نزد مقام در طرف راست یا چپ آن می‌خواند. و اگر ممکنش نباشد که نزد مقام بخواند هر یک از پشت مقام و دو طرف آن را که به مقام نزدیک‌تر است برای خواندن نماز اختیار می‌کند. و اگر هر دو نسبت به مقام مساوی بودند، پشت مقام را انتخاب می‌نماید. و اگر دو طرف نزدیک‌تر از پشت باشند، لیکن همه آن‌ها از اینکه نزد مقام به آن گفته شود خارج باشند بعید نیست که به خواندن نماز در پشت، اکتفا شود، لیکن احتیاط (مستحب) آن است که نماز دیگری در یکی از دو طرف با مراعات نزدیک‌تر بودن بخواند و احتیاط (مستحب) آن است که در صورت امکان نماز را پشت مقام اعاده کند اگر بعد از خواندن آن تا وقتی که وقت سعی تنگ شود تمکّن پیدا نماید.
شک در عدد رکعات نماز طواف سبب
بطلان آن است و بعید نیست که
گمان در عدد رکعات اعتبار داشته باشد. و این نماز در احکام مانند بقیه نمازهای واجب می‌باشد.
اگر نماز طواف را فراموش کند هر وقتی یادش بیاید باید آن را نزد مقام بخواند. و اگر در بین
سعی یادش بیاید برمی‌گردد و نماز را می‌خواند سپس از هرجا که سعی را قطع نموده است آن را تمام می‌کند و سعیش صحیح است. و اگر بعد از اعمالی که بعد از نماز باید آن‌ها را انجام دهد یادش بیاید، اعاده آن اعمال بعد از نماز واجب نیست. و اگر در جایی یادش بیاید که برایش برگشتن به
مسجد الحرام مشقّت دارد نماز را در همان جا ولو اینکه شهر دیگری باشد می‌خواند و برگشتن به حرم واجب نیست ولو اینکه آسان باشد. و کسی که حکم را نمی‌داند در تمام احکام در حکم شخصی است که فراموش کرده است.
اگر بمیرد و بر عهده او نماز طواف باشد قضای آن بر فرزند بزرگ‌ترش واجب است.
اگر توانایی بر قرائت صحیح نداشته باشد و برایش ممکن نباشد که یاد بگیرد به همان نحوی که برایش ممکن است نماز را می‌خواند و صحیح است. و اگر
تلقین کردن به او ممکن است احتیاط همین است. و احتیاط (مستحب) آن است که به شخص عادلی اقتدا کند لیکن نباید به آن اکتفا کند، همان طور که به نایب نباید اکتفا نماید.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۹، ص۲۳۱، برگرفته از مقاله «نماز طواف». •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
