نقب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَقْب (به فتح نون و سکون قاف) از
واژگان نهج البلاغه به معنای سوراخ كردن و سوراخ است.
مصدر و اسم هر دو آمده است.
نِقاب (به کسر نون) به معنى
نقاب زن است كه با آن چهره خود را مى‌پوشاند و هم جمع
نقب به معنى سوراخ‌هاست.
این کلمه سه بار در
نهج البلاغه آمده است.
نَقْب:
به معنای سوراخ كردن و سوراخ است.
مصدر و اسم هر دو آمده است.
نِقاب به معنى
نقاب زن است كه با آن چهره خود را مى‌پوشاند و هم جمع
نقب به معنى سوراخ‌هاست.
راغب در
مفردات گويد:
نقب در ديوار و پوست مانند «ثقب» در چوب است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) درباره رفتن به
بصره فرموده:
«وَ إِنَّ مَسِيرِي هذا لِمثْلِها، فَلاََنْقُبَنَّ الْباطِلَ حَتَّى يَخْرُجَ الْحَقُّ مِنْ جَنْبِهِ.» «اين رفتن من به بصره مانند رفتن در جنگ با
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) است، باطل را سوراخ مى‌كنم و مى‌شكافم كه حق از پهلوى آن خارج شود، گويا باطل پرده‌اى بر روى حق است كه شكافته شده و حق از گوشه آن مشاهده مى‌شود.»
(شرح‌های خطبه:
)
چنان‌كه حضرت علی (علیه‌السلام) فرموده:
«وَ أَقامَ رَصَداً مِنَ الشُّهُبِ الثَّوَاقِبِ عَلَى نِقابِها، وَ أَمْسَكَها مِنْ أَنْ تَمُورَ فِي خَرْقِ الْهَواءِ» «و نگهبانى از شهاب‌هاى سوراخ كننده در سوراخ‌ها و شكاف‌هاى آسمان قرار داد.»
(شرح‌های خطبه:
)
حضرت درباره شتران صدقه مى‌نويسد:
«وَ لْيُرَفِّهْ عَلَى اللاَّغِبِ، وَ لْيَسْتَأْنِ بِالنَّقِبِ وَ الظّالِعِ» نقب به فتح نون و كسر قاف شترى است كه سم پايش سوراخ شده است يعنى «استراحت دهد به شتر خسته، و مدارا كند با شتری كه پايش زخمى و شكافته شدن و شتری كه از راه منحرف مى‌شود.»
(شرح‌های نامه
)
این کلمه سه بار در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نقب»، ج۲، ص۱۰۵۸.
