نشز (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَشْز از
واژگان قرآن کریم به معنای مکان مرتفع و
مصدر آن به معنای برخاستن و
امتناع است. واژه
نُشوز جمع نَشْز به معنای مکان‌های مرتفع، بلندی‌ها و کوه‌ها است.
نُشوز به معنای برترى و عصيان كردن مرد بر زن و زن بر مرد نیز آمده است.
نَشْز (بر وزن فَلْس) مکان مرتفع را گویند.
ایضا
مصدر است به معنی بلند شدن و
امتناع.
(وَ اِذا قِیلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا) «و چون به شما گفتند: برخیزید (تا دیگران در جای شما بنشینند) برخیزید».
در
نهج البلاغه خطبه ۲۱۱ فرموده:
«وَ جَبَلَ جَلَامِیدَهَا وَ نُشُوزَ مُتُونِهَا وَ اَطْوَادِهَا»،
نُشوز جمع نَشْز است یعنی: «آفرید صخره‌های آن را و ارتفاعات محکم و کوه‌های آن را».
(شرح‌های خطبه:
)
(وَ انْظُرْ اِلَی الْعِظامِ کَیْفَ نُنْشِزُها ثُمَّ نَکْسُوها لَحْماً) نشز به معنی زنده کردن است به اعتبار آنکه نوعی بلند شدن و برخاستن است، یعنی: «به استخوان‌ها بنگر چطور آنها را زنده می‌کنیم و بر آنها گوشت می‌پوشانیم» یا «چطور آنها را روی هم سوار می‌کنیم».
نُشوز برتری و
عصیان کردن مرد است بر زن و زن است بر مرد.
(وَ اللَّاتِی تَخافُونَ نُشُوزَهُنَ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضاجِعِ) «زنانی که از نافرمانی و برتری جوئی آنها می‌ترسید
پندشان دهید و در خوابگاه‌ها از آنها دوری جوئید».
(وَ اِنِ امْرَاَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً اَوْ اِعْراضاً فَلا جُناحَ عَلَیْهِما اَنْ یُصْلِحا بَیْنَهُما صُلْحاً...) آیه راجع به
نشوز مرد است، یعنی: «اگر زنی از نشوز و عصیان و
اذیّت مردش بترسد گناهی بر آنها نیست که میانشان صلحی بکنند (با اغماض زن از بعضی حقوق خویش)».
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "نشز"، ج۷، ص۶۵.
