انذار (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إِنْذار (به کسر همزه و سکون نون) ،
نَذْر (به فتح نون و سکون ذال) و
نُذْر (به ضم نون و سکون ذال) از
واژگان قرآن کریم به معنای دانستن و حذر کردن است. مشتقات این ماده که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
نُذُر (به ضم نون و ذال) به معنای انذار،
مُنْذِر (به ضم میم و سکون نون) به معنای انذارکننده و
نَذیر (به فتح نون)به معنای انذارکننده است.
نَذِر به معنای دانستن و حذر کردن است. در
قاموس گوید: «نَذِرَ بالشّی‌ء: عَلِمَه فحَذَرَه» انْذَار به معنی اعلام است با تخویف «اَنْذَرَهُ بالامر اِنْذَاراً: اعلمه و حذَّره و خوَّفه»
ناگفته نماند: ما بین نذر به معنی فوق و نذر به معنی نذر کردن که پیش از این گفته شد فرقی پیدا نکردیم مگر آنکه فعل این از باب علم یعلم و فعل آن از باب ضرب یضرب و نصر ینصر آید.
(وَ اذْکُرْ اَخا عادٍ اِذْ اَنْذَرَ قَوْمَهُ بِالْاَحْقافِ) «برادر
عاد (
هود (علیه‌السّلام)) را یاد کن که قوم خویش را در سرزمین احقاف انذار کرد و ترساند» که اگر به راه خدا نیایند
عذاب خداوندی در
دنیا و
آخرت در کمین آنهاست لذا گفته‌اند: انذار تخویف است از مخوفی که زمان آن وسیع است تا از آن احتراز شود و اگر زمانش وسیع نباشد آنرا اشعار گویند.
نُذُر مصدر است به معنی
انذار. مثل:
(فَکَیْفَ کانَ عَذابِی وَ نُذُرِ) «چطور بود
عذاب من و انذار من» در
اقرب الموارد تصریح کرده که آن مصدر غیر قیاسی است و در
مجمع آن را اسم مصدر گفته که در مقام مصدر واقع شود.
ولی بیشتر جمع نذیر آید مثل
(کَذَّبَتْ ثَمُودُ بِالنُّذُرِ) «قوم ثمود انذار کنندگان را تکذیب کردند» هذا
(نَذِیرٌ مِنَ النُّذُرِ الْاُولی) (اين پيامبر بيم دهنده‌اى از زمره بيم دهندگان پيشين است)
هذا اشاره است به
قرآن یا به
حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و در صورت اوّل مراد از نذر کتابهای گذشته انبیاء است.
مُنْذِر به معنای انذار کننده است.
(اِنَّما اَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ‌هادٍ) (تو فقط بيم دهنده‌اى؛ و براى هر گروهى هدايت كننده‌اى است؛ و اينها همه بهانه است)
(وَ ما اَهْلَکْنا مِنْ قَرْیَةٍ اِلَّا لَها مُنْذِرُونَ) (ما اهل هيچ شهر و ديارى را هلاک نكرديم مگر اين‌كه بيم دهندگانى از
پیامبران الهی داشتند)
.
نَذیر به معنای انذار کننده است. این لفظ در قرآن مجید فقط درباره پیامبران آمده و گاهی توام با لفظ «بشیر» است مگر در آیه
(هذا نَذِیرٌ...) که گذشت و گفتیم ممکن است وصف قرآن باشد.
(فَقَدْ جاءَکُمْ بَشِیرٌ وَ نَذِیرٌ) (هم اكنون، پيامبر بشارت دهنده و بيم دهنده، به سوى شما آمد)
نَذِیر اسم مصدر نیز آمده به معنی انذار چنانکه در
اقرب الموارد تصریح کرده و از آنست آیه
(فَسَتَعْلَمُونَ کَیْفَ نَذِیرِ) «زود میدانید انذار من چگونه از روی واقع است.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «نَذِر»، ج۷، ص۴۱.
