• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نتائج الافکار

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




«نتائج الافکار»، تالیف سید ابراهیم موسوی‌قزوینی (۱۲۶۲- ۱۲۱۴ ق.) ، به زبان عربی و در موضوع علم اصول می‌باشد.



کتاب، شامل یک مقدمه، چند اصل و یک خاتمه می‌باشد و فاقد فصول و ابواب گوناگون است. در مقدمه، به تعریف، فایده و موضوع علم اصول پرداخته شده است. در اصل ‌های متعدد کتاب، به بیان مطالب و مسائل مهم علم اصول رسیدگی شده است. در خاتمه، مباحث تعادل و تراجیح ذکر شده است.


بعد از تالیف کتاب «ضوابط الاصول» توسط مؤلف که در آن به بیان مسائل اصولی و مبانی احکام شرعی می‌پردازد و در پاسخ به برخی از بزرگان علم اصول می‌باشد، کثیری از شاغلین به علوم دینی که میل و رغبت به درک و فهم مطالب اصولی داشتند، برای وصول به نکات پیچیده و دقایق و رسیدن به مسائل اصولی و حقایق، نیازمند این بودند که مسائل علم اصول را با دقت مورد برسی قرار دهند و این موضوع، انگیزه ‌ای شد تا مؤلف با استعانت از خداوند و بهره گیری از علم و اجتهاد و تلاشی خستگی ناپذیر خلاصه ‌ای مهم از مسائل علم اصول را در قالب درس بیان نماید؛ خلاصه ‌ای که باعث خلل در مطالب اساسی و سستی در معانی نباشد و نتیجه آن تالیف کتاب «نتائج الافکار» بود. تالیف کتاب (که به وسیله برخی از شاگردان مؤلف جمع آوری شده بود)، در سال (۱۲۳۶ ق.) ، به پایان آمد و در سال (۱۲۵۸ ق.) ، در بمبئی به چاپ رسید.




۳.۱ - مقدمه

مؤلف، پیش از شروع متن کتاب، به حمد و ثنای الهی پرداخته است و پس از آن مقدمه را آغاز نموده است. در مقدمه، تعریف علم اصول را از لحاظ لغت و اصطلاح بیان نموده و بعد به فایده علم اصول و سپس به موضوع آن پرداخته است.
[۱] نتائج الأفكار، موسوى قزوينى، سيد ابراهيم‌، ص۳.


۳.۲ - مطالب اصلی

پس از مقدمه، مؤلف، مطالب و مسائل مهم علم اصول را در بخش ‌های متعدد آورده است و نام هر بخش را اصل گذارده و مطالب دیگر را مندرج در این اصول قرار داده است. پاره ‌ای از مطالب کتاب با دسته بندی آنها در بخش‌های متعدد به قرار زیر است:
۱. فی المبادی اللغویه: شامل تقسیم لفظ و معنا،وضع و ارکان آن،حقیقت شرعیه، صحیح و اعم، تبادر، مشتق و...
۲. فی الاوامر و النواهی: شامل مباحث ماده امر، هیئت امر، مجاز، امر عقیب حظر، مره و تکرار، اجزاء، اجتماع امر و نهی و...
[۲] نتائج الأفكار، موسوى قزوينى، سيد ابراهيم‌، ص۳۹.

۳. فی المنطوق و المفهوم: شامل تعریف منطوق و مفهوم، مفهوم شرط، مفهوم وصف، مفهوم غایت و مفهوم حصر.
۴. فی العام و الخاص: شامل تعریف عام و خاص، مفرد محلی به الف و لام، مفرد مضاف، تخصیص و...
۵. فی المطلق و المقید: شامل مباحث تعریف مطلق و مقید، اقسام مطلق، شرایط حمل مطلق بر مقید و...
۶. فی الادله الشرعیه: شامل اجماع، حجیت کتاب، دفع ضرر و...
۷. فی الظن: شامل مباحث اصل حرمت عمل به ظن، لزوم فحص قبل از عمل به ظن، مقدار فحص، عدم لزوم تحصیل ظن اقوی و...
۸. فی الادله العقلیه: شامل حسن و قبح عقلی، حجیت عقل، ادراک ثواب و عقاب توسط عقل و...
۹. فی الاصول العملیه: شامل مباحث برائت، احتیاط، استصحاب، حجیت استصحاب، جریان استصحاب در احکام ظاهری و واقعی، لزوم فحص قبل از عمل به استصحاب،استصحاب در شرایع سابقه و...
۱۰. فی الاجتهاد و التقلید: شامل تعریف و شرایط اجتهاد ،صحت عبادت جاهل و فساد آن، رجوع مقلد به مجتهد و...

۳.۳ - خاتمه

در پایان، خاتمه را ذکر نموده و عنوان آن را «خاتمه فی التعارض و التعادل و الترجیح» نهاده است. در این خاتمه، مباحثی از قبیل تعریف تعارض دو دلیل و اقسام آن، معنای تعادل دو دلیل و وجوه محتمل در آن و... مطرح شده است.
[۳] نتائج الأفكار، موسوى قزوينى، سيد ابراهيم‌، ص۲۳۶.



کتاب، فاقد هر گونه فصل بندی و باب بندی و پاورقی می‌ باشد. فهرست مطالب موجود در کتاب، در آخر آورده شده است. اولین چاب کتاب در بمبئی بوده است.


۱. نتائج الأفكار، موسوى قزوينى، سيد ابراهيم‌، ص۳.
۲. نتائج الأفكار، موسوى قزوينى، سيد ابراهيم‌، ص۳۹.
۳. نتائج الأفكار، موسوى قزوينى، سيد ابراهيم‌، ص۲۳۶.



نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.


رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب اصولی شیعه




جعبه ابزار