• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نَبْذ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَبْذ (به فتح نون و سکون باء) از واژگان نهج البلاغه به معنای انداختن چیزی از روی بی‌اعتنائی است. این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند: مُنابَذَه (به فتح میم و باء و ذال) به معنای مخالفت و مفارقت از روی دشمنی و نَبیذ (به فتح نون) به معنای شراب خرما است. موارد متعددی از این واژه در نهج البلاغه آمده است.



نَبْذ به معنای انداختن چیزی از روی بی‌اعتنائی است، بعضی‌ها مطلق‌ انداختن معنا کرده‌اند.


مواردی از واژه نبذ در نهج البلاغه آمده است، امام علی (علیه‌السلام) درباره قرآن فرموده: «وَلَنْ تَمَسَّكُوا بِهِ حَتَّى تَعْرِفُوا الَّذَي نَبَذَهُ...» «هرگز به قرآن تمسّک نخواهید کرد مگر آنکه بشناسید کسی را که کتاب را به دور‌ انداخته است.» (شرح‌های خطبه: )
درباره اطاعت خویش فرموده: «وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ إِنِ اتَّبَعْتُمُ الدَّاعِيَ لَكُمْ، سَلَكَ بِكُمْ مِنْهَاجَ الرَّسُولِ، وَكُفِيتُمْ مَؤُونَةَ الاعْتِسَافِ، وَنَبَذْتُمُ الثِّقْلَ الْفَادِحَ عَنِ الاَْعْنَاقِ.» «بدانید اگر از داعی حق تبعیت کنید از انحراف نگاه داشته می‌شوید و باری را که سنگینی می‌کند از گردن‌ها می‌اندازید.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۱ - منابذه

مُنابَذَه به معنای مخالفت و مفارقت از روی دشمنی است. درباره اینکه در صفین فرمانش را اطاعت نکردند فرمود: «فَأَبَيْتُمْ عَلَيَّ إِبَاءَ الُْمخَالِفِينَ الْجُفَاةِ، وَالمُنَابِذِينَ الْعُصَاةِ،...» (امّا شما همانند مخالفان جفاكار، و نافرمانان پيمان‌شكن امتناع ورزيديد...) (شرح‌های خطبه: ) و نیز در خطبه ۳۶ و ۸۰ آمده است.
درباره لباس وصله‌دار خود فرمود: «وَاللهِ لَقَدْ رَقَّعْتُ مِدْرَعَتِي هذِهِ حَتَّى اسْتَحْيَيْتُ مِنْ رَاقِعِهَا، وَلَقَدْ قَالَ لِي قَائِلٌ: أَلاَ تَنْبِذُهَا؟» «به خدا قسم آنقدر لباسم را گفتم وصله بزنند تا از وصله‌زن حیا کردم، گوینده‌ای به من گفت: آیا این لباس را کنار نمی‌اندازی.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - نبیذ

نَبیذ به معنای شراب خرما است، و آن فقط یک بار در نهج البلاغه آمده است، از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل کرده که فرمود: «يَا عَلِيُّ، إِنَّ الْقَوْمَ سَيُفْتَنُونَ بِأَمْوَالِهمْ،...فَيَسْتَحِلُّونَ الْخَمْرَ بِالنَّبِيذِ، وَالسُّحْتَ بِالْهَدِيَّةِ، وَالرِّبَا بِالْبَيْعِ.» «شراب را نبیذ خوانده و حلال می‌دانند، و حرام و رشوه را با هدیّه خواندن و ربا را با خرید و فروش حساب کردن حلال می‌شمارند.» (شرح‌های خطبه: )


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۰۷.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۳، ص۱۸۸.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۷۸۸.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۱۶، خطبه ۱۴۷.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۴۳، خطبه ۱۴۳.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۰۶، خطبه ۱۴۷.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۱۳، خطبه ۱۴۷.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۶۸.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۷۵.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۶۸۶.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۷۵.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۰۶.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۷۳، خطبه ۱۶۶.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۹۶، خطبه ۱۶۱.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۴۱، خطبه ۱۶۶.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۹، خطبه ۱۶۶.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۵.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۷.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۴۲۳.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۸۰.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۸۴.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۹۷، خطبه ۳۵.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۸۳، خطبه ۳۶.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۸۰، خطبه ۳۵.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۹۴، خطبه ۳۵.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۸۱.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۸۶.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۳۶۲.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۴، ص۸۷.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۲۰۴.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۵۰، خطبه ۱۶۰.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۷۶، خطبه ۱۵۵.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۲۹، خطبه ۱۶۰.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۵۱، خطبه ۱۶۰.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۱۴.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۲۵.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۲۵۸.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۳۹۱.    
۳۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۳۳.    
۴۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۳۷، خطبه ۱۵۶.    
۴۱. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۶۵، خطبه ۱۵۱.    
۴۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۲۰، خطبه ۱۵۶.    
۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳۷، خطبه ۱۵۶.    
۴۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۷۹.    
۴۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۸۲.    
۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۱۵۶.    
۴۷. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۹۶.    
۴۸. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۰۵.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نبذ»، ج۲، ص۱۰۰۷.    






جعبه ابزار