• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نابغه جعدی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابولیلی قیس بن عبداللّه جعدی (زنده در نیمه دوم قرن اول هجری)، مشهور به نابغه جعدی، از شاعران به‌نام عصر جاهلیت و اسلام که قبل از اسلام نیز به وحدانیت خدا معتقد بود.


ابولیلی قیس بن عبداللّه بن عامر بن ربیعه بن جعده نابغه جعدی، که به نابغه جعدی شهرت دارد و به گفته اکثر رجال‌نویسان، نام او قیس بوده است.
[۱] ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ج۱، ص۲۸۰.    
او از قبیله بنی جعدة بن کعب
[۲] جمحی، محمد بن سلام، طبقات الشعراء، ص۱۲۳.    
و از شاعران به‌نام عصر جاهلیت و اسلام بود. پیش از اسلام نیز به وحدانیت خدا معتقد بود و از شراب‌خواری، قماربازی و برخی دیگر از منکرات پرهیز داشت. پس از بعثت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به دین اسلام گروید و در مدح آن حضرت و مکتب او شعر سرود. اشعار او موجب تحسین و دعای رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در حق او گردید و تا پایان عمرش از برکت آن بهره‌مند و از سلامت دندان برخوردار بود.

نابغه جعدی که در زمان خلیفه دوم به دور از جریانات سیاسی و دستگاه خلافت نبود، در عهد عثمان (خلافت ۲۳- ۳۵ق) از عرصه سیاست فاصله گرفت و با خلیفه سوم وداع کرد و به قبیله خود پیوست، اما در عصر خلافت علی بن ابی طالب (علیه‌السّلام) (۳۵-۴۱ق) نزد آن حضرت آمد و در جنگ صفین ملازم او گردید.
[۳] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۵، ص۱۰.    
پس از بازگشت از صفین، در کوفه سکنی گزید.
[۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۰۷.    
وی در دوران معاویه (حکومت ۴۱ - ۶۰ق) مورد خشم و بی مهری قرار گرفت و اهل و اموال او به دستور خلیفه و توسط مروان (حکومت ۶۴-۶۵ق) توقیف شد، لیکن وقتی معاویه با اشعار نابغه در حضور عبداللّه بن عامر و مروان مورد نکوهش قرار گرفت، از ترس اینکه این جریان موضوع روایت راویان عرب گردد، دستور آزادی و بازپس دادن آنها را صادر کرد.
[۵] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۵، ص۲۴-۲۵.    


اما به فرمان معاویه، اصفهان تبعیدگاه او گردید و سرانجام نابغه پس از عمری طولانی در اصفهان درگذشت و به آغوش خاک رفت. تاریخ وفاتش روشن نیست، اما تا زمان خلافت عبدالله بن زبیر (۶۳-۷۳ق) زنده بوده و با لیلی اخیلیه (م ۸۰ق) معاصر بوده و با او مشاعره داشته است.
[۶] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۶، ص۸۶.    
دیوان شعر اثر برجای مانده از اوست.
[۷] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۸۲.
[۸] مرزبانی، محمد بن عمران، معجم الشعراء، ص۲۳۷.    
[۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۹، ص۱.    
[۱۰] مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۷۵.    
[۱۱] ابن حزم، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، ص۲۸۹.    
[۱۲] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۶، ص۱۸۵.    
[۱۳] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۱، ص۶۲.    
[۱۴] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۰.    
[۱۵] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۲، ص۵۰.    
[۱۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۵، ص۲۵۸.    
[۱۷] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه، ج۶، ص۲۱۸.    
[۱۸] ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله، ذکر اخبار اصبهان، ج۱، ص۷۳.    
[۱۹] ابن عبد ربه‌ اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۱، ص۸۷.    
[۲۰] بکری‌ اندلسی، عبدالله بن عبدالعزیز، سمط اللآلی، ج۱، ص۲۴۷.    
[۲۱] بغدادی، عبدالقادر بن عمر، خزانة الادب، ج۳، ص۱۶۷.    
[۲۲] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱۲، ص۴۸۰.
[۲۳] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱۲، ص۱۹.


۱. ↑ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ج۱، ص۲۸۰.    
۲. ↑ جمحی، محمد بن سلام، طبقات الشعراء، ص۱۲۳.    
۳. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۵، ص۱۰.    
۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۰۷.    
۵. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۵، ص۲۴-۲۵.    
۶. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۶، ص۸۶.    
۷. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۸۲.
۸. ↑ مرزبانی، محمد بن عمران، معجم الشعراء، ص۲۳۷.    
۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۹، ص۱.    
۱۰. ↑ مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۷۵.    
۱۱. ↑ ابن حزم، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، ص۲۸۹.    
۱۲. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۶، ص۱۸۵.    
۱۳. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۱، ص۶۲.    
۱۴. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۰.    
۱۵. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۲، ص۵۰.    
۱۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۵، ص۲۵۸.    
۱۷. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه، ج۶، ص۲۱۸.    
۱۸. ↑ ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله، ذکر اخبار اصبهان، ج۱، ص۷۳.    
۱۹. ↑ ابن عبد ربه‌ اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۱، ص۸۷.    
۲۰. ↑ بکری‌ اندلسی، عبدالله بن عبدالعزیز، سمط اللآلی، ج۱، ص۲۴۷.    
۲۱. ↑ بغدادی، عبدالقادر بن عمر، خزانة الادب، ج۳، ص۱۶۷.    
۲۲. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱۲، ص۴۸۰.
۲۳. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱۲، ص۱۹.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۲۹، برگرفته از مقاله «قیس نابغه».


رده‌های این صفحه : شاعران عرب قرن 1 (قمری) | شاعران عصر جاهلیت | شخصیت‌های قرن 1 (قمری) | مؤلفان قرن 1 (قمری)
جعبه ابزار