• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

میزان (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





میزان از واژگان قرآن کریم به معنای وسیله سنجش و‌ اندازه‌گیری است و جمع آن مَوازین (به فتح میم) است.



میزان به معنای آلت وزن و آن هر چیزی است که با آن توزین شود، اعمّ از آنکه قول باشد یا فعل و یا ترازوی متداول. گر چه در لغت میزان را ترازو، و عدل و مقدار معنی کرده‌اند ولی آنچه گفته شد مستفاد از قرآن و استعمالات است. قرآن مجید این لفظ را در ترازوی متداول و غیره به کار برده است.


(وَ اَوْفُوا الْکَیْلَ وَ الْمِیزانَ‌ بِالْقِسْطِ) «پیمانه و ترازو را بانصاف تمام کنید و ناقص ننمائید.» این آیه در ترازوی معمولی و آلت سنجش اموال است.
(وَ السَّماءَ رَفَعَها وَ وَضَعَ‌ الْمِیزانَ‌) «خداوند آسمان را بالا برد و میزان حق و باطل را وضع کرد.»
(اَلَّا تَطْغَوْا فِی‌ الْمِیزانِ‌) «تا در میزان طغیان نکنید. و از راه عدل و انصاف بیرون نروید.»
(وَ أَقيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَ لا تُخْسِرُوا الْميزان‌)وزن را بر اساس عدل برپا داريد و ميزان را كم نگذاريد!) مراد از میزان شاید شریعت و دین باشد و اهمیّت آن به اندازه بالا کردن آسمان و بلکه زیادتر است و لفظ «وضع» ظاهر در لزوم دین و شریعت است. در تفسیر صافی ذیل آیه از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده: «بِالْعَدْلِ قَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْاَرْضُ.» ولی به قرینه: (اَلَّا تَطْغَوْا فِی‌ الْمِیزانِ‌) ظاهرا شریعت و دین مراد است.
(لَقَدْ اَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ اَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمِیزانَ‌ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ) (ما رسولان خود را با دلايل روشن فرستاديم، و با آنها کتاب آسمانی و ميزان (شناسايى حقّ از باطل و قوانين عادلانه) نازل كرديم تا مردم قيام به عدالت كنند؛)مراد از میزان ظاهرا دین و شریعت است در این صورت «المیزان» بیان کتاب و یا عام بعد از خاصّ است.
همچنین است در آیه: (اللَّهُ الَّذِی اَنْزَلَ الْکِتابَ بِالْحَقِّ وَ الْمِیزانَ‌) (خداوند كسى است كه كتاب را به حق نازل كرد و ميزان (سنجش حق و باطل و خبر قیامت) را نيز؛)
در نهج البلاغه نامه ۳۱ خطاب به امام حسن (علیه‌السّلام) فرموده: «اجْعَلْ نَفْسَکَ‌ مِیزَاناً فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ غَیْرِکَ فَاَحْبِبْ لِغَیْرِکَ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِکَ وَ اکْرَهْ لَهُ مَا تَکْرَهُ لَهَا.» در اینجا می‌بینیم که نفس انسان میزان است می‌توانیم با آن کارها و محبوبات و مبغوضات خویش را توزین کنیم و در نامه ۴۳ به مصقلة بن هبیرة می‌نویسد: «لَتَجِدَنَّ بِکَ عَلَیَّ هَوَاناً وَ لَتَخِفَّنَّ عِنْدِی‌ مِیزَاناً.» «اگر اینکه می‌گویند درست باشد حتما خودت را پیش من خوار خواهی یافت و میزانت پیش من سبک خواهد شد.» در اینجا مراد از میزان مقام و منزلت است.
در مجمع فرموده: در روایت آمده: «اِنَّ الصَّلَاةَ مِیزَانٌ‌ فَمَنْ وَفَّی اسْتَوْفَی.» در دعای چهل و دوم صحیفه سجّادیه درباره قرآن مجید فرموده: «وَ جَعَلْتَهُ... مِیزَانَ‌ قِسْطٍ لَا یَحِیفُ.» «قرآن را ترازوی عدالتی کرده‌ای که زبانه‌اش از حق نگردد.» پس قرآن ترازوئی است برای سنجش حق و باطل.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۷، ص۲۰۸.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۶۹.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۳۲۵.    
۴. انعام/سوره۶، آیه۱۵۲.    
۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۳۷۶.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۵۱۸.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۱۹۴.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۱۵.    
۹. رحمان/سوره۵۵، آیه۷.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۹۷.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۱۶۲.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۳۱.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۶۳.    
۱۴. رحمان/سوره۵۵، آیه۸.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۹۷.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۱۶۲.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۳۱.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۶۳.    
۱۹. رحمان/سوره۵۵، آیه۹.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۳۱.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۹۷.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۱۶۲.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۳۱.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۶۴.    
۲۵. فیض کاشانی، ملا محسن، تفسیر صافی، ج۵، ص۱۰۷.    
۲۶. حدید/سوره۵۷، آیه۲۵.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۴۱.    
۲۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۷۱.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۳۰۱.    
۳۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۴۰۱.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۲۴۲.    
۳۲. شوری/سوره۴۲، آیه۱۷.    
۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۸۵.    
۳۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۳۸.    
۳۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۵۳.    
۳۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۴۵.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۱۱۷.    
۳۸. امام علی (علیه‌السّلام)، نهج البلاغه، ص۲۷۰.    
۳۹. امام علی (علیه‌السّلام)، نهج البلاغه، ص۲۸۲.    
۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۲۲۱.    
۴۱. امام سجاد علیه‌السلام، صحیفه سجادیه، ص۲۰۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «وزن»، ج۷، ص۲۰۸.    






جعبه ابزار