مکاتب تفسیری (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«مکاتب تفسیری» نوشته آقای علی اکبر بابایی، کتابی است که به نقد و بررسی
مکاتب مختلف تفسیری می‌پردازد.
این اثر در سه بخش ذیل به بحث و بررسی می‌پردازد: ۱- معرفی مفسران ۲- معرفی و بررسی مکتب‌های تفسیری ۳- معرفی و بررسی برخی از مهمترین تفاسیر مکتب‌های تفسیری.
مفهوم شناسی اصطلاحاتی چون:
مکاتب تفسیری ،
مذاهب تفسیری ،
مدارس تفسیری ،
مناهج تفسیری ،
اتجاهات تفسیری و
الوان تفسیر ، دسته بندی مفسران به دو دسته: ۱- مفسرانی که به همه معانی و معارف
قرآن کریم و ظاهرو باطن آن آگاه بوده و توان تفسیر همه معانی و معارف واقعی آیات را داشته باشند. ۲- مفسرانی که به همه معانی و معارف قرآن و ظاهر و باطن آن آگاه نبوده‌اند، ولی با بهره گیری از دانش گروه اول و با کوششی که برای فهم معانی و معارف قرآن متحمل شده‌اند بیش از دیگران با معارف قرآن آشنا شده و توان تفسیر بخشی از آیات را پیدا کرده و در صدد تفسیر قرآن برآمده‌اند، دسته بندی تفاسیر به، تفاسیر اجتهادی قرآن به قرآن، تفاسیر اجتهادی روایی، تفاسیر اجتهادی ادبی، تفاسیر فلسفی و غیره، تفاسیر منسوب به امامان معصوم علیهم السلام، معرفی مکتب تفسیری مفسران آگاه به همه معانی قرآن، مفسران صحابی چون
ابن عباس ،
ابن مسعود ،
ابی بن کعب و نیز مکاتب تفسیری ایشان، مفسران تابعی مانند
مجاهد بن جبر مکی ،
سعید بن جبیر ،
ابو حمزه ثمالی و... ، معرفی مکاتب مختلف تفسیری چون:
مکتب روایی محض و
ادله طرفداران مکتب روایی محض ، معرفی
تفاسیر روایی محض و تقسیم آنها به:
تفاسیر روایی اصلی و
جوامع تفسیری ، تفاوت
تفسیرهای روایی اهل تسنن و
شیعه ،
کاستی‌های مشترک تفاسیر روایی ، تقسیم
تفاسیر روایی اصلی به ضمنی و مستقل و...
۱- پژوهش حاضر دسته بندی جدیدی در معرفی مفسران نخستین به دست داده و از جهت محتوا نیز از نوآوری نسبی برخوردار است. در این کتاب مفسران
قرآن کریم به دو دسته «آگاه به همه معانی قرآن» و «آگاه به بعضی از معانی قرآن» تقسیم شده‌اند. ۲- در این کتاب، مکاتب تفسیری به سه مکتب روایی محض، باطنی محض و اجتهادی تقسیم شده است.
مکاتب اجتهادی نیز بر حسب گرایشهای مختلف مفسران در اجتهاد به
مکتب‌های اجتهادی روایی و... دسته بندی شده است. آن گاه هرمکتب را تعریف و دلایل مخالفان و موافقان آن بررسی و با توجه به قواعد روش شناسی تفسیر، نکات قوت و ضعف هریک را مشخص و استوارترین مکتب را معین کرده است. امتیاز این کتاب بر کتابهای پیشین در دسته بندی ابتکاری آن برای مکاتب، نقد و بررسی برخی آرای مطرح شده در منابع یاد شده و جامعیت بیشتر در ذکر و بررسی دلایل موافقان و مخالفان هرمکتب است. ۳- همچنین، پژوهش حاضر از رعایت نظم منطقی و نقد نسبتا جامع و مبتنی بر معیارهای تثبیت شده، برخوردار است. در این کتاب نقد و بررسی‌هایی آمده است که در هیچ یک از منابع پیشین و کتابهای دیگر مانند:
المفسرون حیاتهم و منهجهم ،
آشنایی با تفاسیر قرآن مجید و... دیده نمی‌شود.
کتاب مشتمل بر یک پیشگفتار در معرفی کتاب حاضر و نیز یک مقدمه و دو بخش اصلی می‌باشد. در مقدمه عناوین زیر به چشم می‌خورد. مفهوم شناسی اصطلاحات، دسته بندی مفسران، دسته بندی تفاسیر.
بخش اول با عنوان: «
مفسران نخستین »
شامل سه فصل ذیل می‌باشد:
فصل اول: مفسران آگاه به همه معانی قرآن.
فصل دوم:
مفسران صحابی.
فصل سوم:
مفسران تابعی.
بخش دوم با عنوان: «مکاتب تفسیری و تفاسیر»
دارای چند فصل می‌باشد که در این جلد تنها به فصل اول آن تحت عنوان: «مکتب روایی محض» پرداخته شده است. ذیل این فصل عناوین بررسی ادله طرفداران
مکتب روایی محض ،
تفاسیر روایی محض و
جوامع تفسیر ی به چشم می‌خورد. در پایان منابع و مآخذ، نمایه آیات، روایات، نام
معصومین علیهم السلام، نام اشخاص و نمایه کتابها یادآوری شده است.
این کتاب جلد اول از یک مجموعه چند جلدی است که توسط آقای علی اکبر بابایی نگاشته شده و در قطع وزیری با جلد شومیز در ۴۳۶ صفحه اولین چاپ آن در سال ۱۳۸۱ شمسی با همکاری پژوهشکده حوزه و دانشگاه و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) منتشر شده است.
نرم افزار مشکاة الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
