• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مَیْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





مَيْل (به فتح میم و سکون یاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای عدول از وسط به يک طرف است.
از مشتقات این ماده اِسْتِمالت (به کسر الف و سکون سین) به معنى ميل و طلب عطا است.
و مَیّال (به فتح میم و تشدید یاء) به معنای بسيار ستم‌گر می‌باشد.



مَیْل به معنای عدول از وسط به يک طرف، در جور و ستم نيز به كار می‌رود.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:


۲.۱ - مالَ - خطبه ۱۶۶ (بنی‌امیه)

در مطلق مَيْل مواردى از آن در نهج البلاغه آمده است، چنان‌كه امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده است:
«افْتَرَقوا بَعْدَ أُلْفَتِهِمْ وَ تَشَتَّتوا عَنْ أَصْلِهِمْ، فَمِنْهُمْ آخِذٌ بِغُصْن أَيْنَما مالَ مالَ، مَعَهُ.»
«پس از همبستگى و اتّحاد پراكنده شدند و از اصل خويش تشتّت يافتند؛ گروهى دست به شاخه‌اى زده‌اند ... و به هر كجا آن شاخه متمايل شد، همراهش رفتند.» ابن‌میثم مى‌گويد: اين سخن اشاره به اصحاب آن حضرت است كه به صورت خوارج و غير آن درآمدند، منظور از «غصن» وصى آن حضرت مى‌باشد يعنى بعد از اجتماع‌شان متفرّق شدند و از امام‌شان پراكنده گشتند، گروهى از آنها با وصّى من خواهند بود، او به هر طرف ميل كند با او ميل خواهند كرد.


۲.۲ - مالَ - خطبه ۳ (شورای عمر)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره خلافت خود فرموده‌اند:
«قَصَغی رَجُلُ مِنْهُمْ لِضِغْنِه وَ مالَ الاْخَرُ لِصِهْرهِ مَعَ هَن وَهَن.»
يعنى: در شوراى شش نفرى، «مردى از من كنار كشيد، از من ميل كرد به دیگری و منحرف شد با فلان و فلان.»

۲.۳ - يُمالُ - خطبه ۳۴ (ملامت یاران)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام ملامت ياران فرموده است:
«وَ ما أَنْتُمْ بِرُكْن يُمالُ بِكُمْ، وَ لا زَوافِرُ، عِزٍّ يُفْتَقَرُ إِلَيْكُمْ.»
«شما ستون قابل اعتمادى نيستند كه با شما به طرف دشمن رفته شود، و بناهاى عزتى نيستيد كه مورد احتياج واقع شويد.»

۲.۴ - يَسْتَميلُهُ - نامه ۵۳ (درباره قاضی‌ها)

اِسْتِمالت به معنى ميل و طلب عطا است.
«وَ لا يَسْتَميلُهُ إِغْراءٌ.»
«قاضى‌ای كه تشويق ديگران او را منحرف نكند.» «مَيّال» به معنای بسيار ستمگر كه در «ذيل» گذشت.


مواردی از این مادّه در «نهج‌البلاغه» استفاده شده است.


۱. قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۰۳-۱۰۰۴.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۴۷۶.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۳۷۲، خطبه ۱۶۶.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۹۵، خطبه ۱۶۱.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۴۱-۲۴۰، خطبه ۱۶۶.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۹، خطبه ۱۶۶.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۴.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۵.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۴۱۴.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۷۷.    
۱۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۸۴.    
۱۲. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۵.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۴۳-۴۴، خطبه ۳.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۳۰، خطبه ۳.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹، خطبه ۳.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۹، خطبه ۳.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۴.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۲۱.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱، ص۳۶۱.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۴.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۸۹.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۹۴، خطبه ۳۴.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۷۸، خطبه ۳۴.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۷۸، خطبه ۳۴.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۹۳، خطبه ۳۴.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۶۵-۱۶۴.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۷۰.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۳۲۳.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۸۳.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۹۰.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۷۱۰، نامه ۵۳.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۰۵، نامه ۵۳.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۳۵، نامه ۵۲.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۷۹، نامه ۵۳.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۵۹.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۷۲.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۰، ص۴۹۲.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۲۳۵.    
۳۹. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۶۸.    



قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «میل»، ج۲، ص۱۰۰۴-۱۰۰۳.    






جعبه ابزار