مَواقِع (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَواقِع:(بِمَواقِعِ النُّجومِ) «مَواقِع» جمع «
موقع» به معنى «محل‌ها و جاها» است و يا ممكن است
مصدر میمی به معنى «
فرود آمدن» باشد.
مفسران در مورد «
مواقع النجّوم» تفسيرهاى متعددى
ذکر كرده‌اند، نخست به معنى جايگاه ستارگان و مسير آن‌ها.
ديگر اين‌كه منظور محل طلوع و غروب آن‌هاست و ديگر اين‌كه منظور سقوط ستارگان در آستانۀ رستاخيز و
قیامت است.
بعضى نيز آن را تنها به معنى غروب ستارگان
تفسیر كرده‌اند، بعضى هم به پيروى پاره‌اى از روايات آن را
اشاره به نزول قسمت‌هاى مختلف
قرآن در فواصل زمانى متفاوت مى‌دانند (زيرا نجوم جمع
نجم، در مورد كارهاى تدريجى به كار مى‌رود).
گرچه منافاتى بين اين معانى نيست و ممكن است همه در آيۀ مورد بحث جمع باشد، ولى تفسير اوّل از همه مناسب‌تر به نظر مى‌رسد.
به موردی از کاربرد «
مَواقِع» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَلا أُقْسِمُ بِمَواقِعِ النُّجومِ) «
سوگند به جايگاه ستارگان و محل طلوع و غروب آن‌ها.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(فَلا أُقْسِمُ بِمَواقِعِ النُّجومِ) كلمه لا اقسم رويهم سوگند است.
بعضى گفته‌اند: كلمه لا در آن زيادى و بى‌معنا است، (و تنها به منظور تاكيد آورده شده)، و كلمه اقسم به معناى سوگند مى‌خورم است.
بعضى ديگر گفته‌اند: كلمه لا نافيه است، و مى‌خواهد بفرمايد: من سوگند نمى‌خورم.
و كلمه
مواقع جمع
موقع است، كه به معناى محل است و معناى آيه چنين است كه: من سوگند مى‌خورم به محل‌هاى ستارگان، به آن جايى كه هر ستاره در
آسمان دارد.
بعضى از مفسرين گفته‌اند: كلمه
مواقع جمع
موقع هست ليكن
موقع مصدر ميمى و به معناى
وقوع و سقوط است، و آيه مى‌خواهد به سقوط ستارگان در
روز قیامت، و يا به افتادن شهاب‌ها بر سر شيطان‌ها، و يا به محل سقوط ستارگان در هنگام غروب اشاره كند.
ولى وجه اول بهتر است و به ذهن زودتر مى‌رود.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات
قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «
مواقع»، ج۴، ص ۷۰۹.
