مَعیشت ضنَک (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَعیشت ضنَک:
(لَهُ مَعِيشَةً ضَنكًا) مَعیشت ضنَک: واژه
«معيشت» به معنى چيزهايى است كه
انسان با آن‌ها زندگى مى‌كند.
كلمه
«ضنک» به معنى «سختى و تنگى» است.
گاه مى‌شود درهاى زندگى به روى انسان به كلى بسته مى‌شود و دست به هر كارى مى‌زند با درهاى بسته روبرو مى‌شود و گاهى به عكس به هر جا روى مى‌آورد خود را در برابر درهاى گشوده مى‌بيند، مقدمات هر كار فراهم است و بن بست و گرهى در برابر او نيست؛ از اين حال تعبير به «وسعت زندگى» و از اولى به «ضيق يا تنگى معيشت» تعبير مى‌شود.
منظور از
«معيشت ضنک» در
آيه مورد بحث نيز همين است.
بايد توجه داشت كه تنگى معيشت تنها به خاطر اين نيست كه انسان درآمد كمى دارد چه‌بسا ممكن است درآمدش هنگفت باشد، ولى
بخل و حرص، زندگى او را تنگ كند.
قرآن عامل اصلى اين تنگناها را اعراض از ياد حق مى‌داند، زيرا ياد
خدا مايه
آرامش جان و
تقوا و شهامت است و فراموش كردن او مايه
اضطراب و ترس و نگرانى است.
به موردی از کاربرد
مَعیشت ضنَک در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ مَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنكًا وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى) (و هركس از ياد من روى‌گردان شود، زندگى سخت و تنگى خواهد داشت و روز
قیامت، او را نابينا محشور مى‌كنيم.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
راغب در
مفردات مى‌گويد: كلمه عيش به معناى زندگى مخصوص حيوان است در نتيجه از كلمه حيات خصوصى‌تر است و حيات عمومى‌تر از آن است چون
حیات، هم به زندگى حيوان اطلاق مى‌شود و هم فرشته و هم به
خدای تعالی و كلمه معيشت از همان عيش مشتق مى‌گردد و معنايش آن چيزهايى است كه با آن تعيش مى‌شود.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مَعیشت ضنَک»، ج۳، ص۲۸۱.
