مَجْمَعَ اَلْبَحْرَیْنِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَجْمَعَ اَلْبَحْرَیْنِ:(مَجْمَعَ الْبَحْرَيْنِ أَوْ أَمْضِيَ حُقُبًا) «مَجْمَعَ اَلْبَحْرَیْنِ» به معنای
محل پيوند دو درياست، در اين كه
اشاره به كدام دو درياست ميان مفسران گفتگوست.
«مَجْمَعَ الْبَحْرَيْنِ» به معنای محل پيوند دو دريا است و منظور محل اتصال
خلیج عقبه با
خلیج سوئز است (مى‌دانيم
دریای احمر در شمال دو پيشرفتگى: يكى به سوى شمال شرقى، و ديگرى به سوى شمال غربى دارد كه اولى خليج عقبه را تشكيل مى‌دهد، و دومى خليج سوئز را و اين دو خليج در قسمت جنوبى به هم مى‌پيوندند، و به درياى احمر متصل ميشوند.
به موردی از کاربرد «مَجْمَعَ اَلْبَحْرَیْنِ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ إِذْ قالَ موسَى لِفَتاهُ لا أَبْرَحُ حَتَّى أَبْلُغَ مَجْمَعَ الْبَحْرَيْنِ أَوْ أَمْضِيَ حُقُبًا) «به خاطر بياور هنگامى را كه
موسی به يار همسفرش گفت:
دست از جستجو برنمى‌دارم تا به محل تلاقى دو
دریا برسم؛ هر چند مدّت طولانى به راه خودادامه دهم.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: درباره اين‌كه
مجمع البحرین كجاست؟ بعضى گفته‌اند: منتهى اليه
دریای روم (
مدیترانه) از ناحيه شرقى، و منتهى اليه
خلیج فارس از ناحيه غربى است، كه بنا بر اين مقصود از مجمع البحرين آن قسمت از
زمین است كه به يک اعتبار در آخر شرقى مديترانه و به اعتبار ديگر در آخر غربى خليج فارس قرار دارد، و به نوعى مجاز آن را محل اجتماع دو دريا خوانده‌اند.
از
روایت ابن بابویه و
قمی به
دست مى‌آيد كه مجمع البحرين در
سرزمین شامات و
فلسطین واقع بوده، به
قرینه اين‌كه در روايت، اين دو بزرگوار آن قريه‌اى كه در كنار آن
دیوار ساختند
ناصره ناميده شده كه نصارى منسوب به آنند و ناصره در اين سرزمين است. ولى در بعضى از روايات، مجمع البحرين را اراضى
آذربایجان دانسته. اين معنا را
الدر المنثور هم از سدى نقل كرده كه گفته است: آن دو
بحر عبارت بوده از
کر و
رس كه در دريا مى‌ريختند و قريه نام‌برده در داستان
باجروان ناميده مى‌شده كه مردمش بسيار
لئیم و پست بوده‌اند. و از ابى روايت شده كه آن قريه افريقيه بوده و از
قرظی نقل شده كه گفته است
طنجه بوده. و از
قتاده نقل شده كه مجمع البحرين محل تلاقى
دریای روم و
دریای فارس است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مجمع البحرین»، ج۱، ص ۱۶۴.
