مَجْمَعَ اَلْبَحْرَیْنِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَجْمَعَ اَلْبَحْرَیْنِ:(مَجْمَعَ الْبَحْرَيْنِ أَوْ أَمْضِيَ حُقُبًا) «مَجْمَعَ اَلْبَحْرَیْنِ» به معنای
محل پيوند دو درياست، در اين كه
اشاره به كدام دو درياست ميان مفسران گفتگوست.
«
مَجْمَعَ الْبَحْرَيْنِ» به معنای محل پيوند دو دريا است و منظور محل اتصال
خلیج عقبه با
خلیج سوئز است (مى‌دانيم
دریای احمر در شمال دو پيشرفتگى: يكى به سوى شمال شرقى، و ديگرى به سوى شمال غربى دارد كه اولى خليج عقبه را تشكيل مى‌دهد، و دومى خليج سوئز را و اين دو خليج در قسمت جنوبى به هم مى‌پيوندند، و به درياى احمر متصل ميشوند.
به موردی از کاربرد «
مَجْمَعَ اَلْبَحْرَیْنِ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ إِذْ قالَ موسَى لِفَتاهُ لا أَبْرَحُ حَتَّى أَبْلُغَ مَجْمَعَ الْبَحْرَيْنِ أَوْ أَمْضِيَ حُقُبًا) «به خاطر بياور هنگامى را كه
موسی به يار همسفرش گفت:
دست از جستجو برنمى‌دارم تا به محل تلاقى دو
دریا برسم؛ هر چند مدّت طولانى به راه خودادامه دهم.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: درباره اين‌كه
مجمع البحرین كجاست؟ بعضى گفته‌اند: منتهى اليه
دریای روم (
مدیترانه) از ناحيه شرقى، و منتهى اليه
خلیج فارس از ناحيه غربى است، كه بنا بر اين مقصود از
مجمع البحرين آن قسمت از
زمین است كه به يک اعتبار در آخر شرقى مديترانه و به اعتبار ديگر در آخر غربى خليج فارس قرار دارد، و به نوعى مجاز آن را محل
اجتماع دو دريا خوانده‌اند.
از
روایت ابن بابویه و
قمی به
دست مى‌آيد كه
مجمع البحرين در
سرزمین شامات و
فلسطین واقع بوده، به
قرینه اين‌كه در روايت، اين دو بزرگوار آن قريه‌اى كه در كنار آن
دیوار ساختند
ناصره ناميده شده كه نصارى منسوب به آنند و ناصره در اين سرزمين است. ولى در بعضى از روايات،
مجمع البحرين را اراضى
آذربایجان دانسته. اين معنا را
الدر المنثور هم از سدى نقل كرده كه گفته است: آن دو
بحر عبارت بوده از
کر و
رس كه در دريا مى‌ريختند و قريه نام‌برده در داستان باجروان ناميده مى‌شده كه مردمش بسيار
لئیم و پست بوده‌اند. و از ابى روايت شده كه آن قريه افريقيه بوده و از
قرظی نقل شده كه گفته است
طنجه بوده. و از
قتاده نقل شده كه
مجمع البحرين محل تلاقى
دریای روم و
دریای فارس است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مجمع البحرین»، ج۱، ص ۱۶۴.
