موسی بن اسماعیل تبوذکی (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَبوذَکی، موسی بن اسماعیل، ابوسلمة مِنقَری، عالم و محدّث بصری در
قرن دوم و سوم می‌باشد.
سبب شهرت وی را به تبوذکی، فروشندگی کود یا محتوای شکم مرغان، یا سکونت وی در محله تبوذک دانسته‌اند.
تاریخ دقیق ولادت تبوذکی دانسته نیست؛ تنها می‌دانیم که در اوایل
خلافت ابوجعفر
منصور عباسی (۱۳۶ـ ۱۵۸) متولد شده و با توجه به این‌که بصری خوانده شده، احتمالاً در
بصره زندگی می‌کرده است.
از زندگی او اطلاعی در دست نیست، جز آن‌که از سال ۱۶۰ به استماع
حدیث پرداخته و از مشایخ بزرگی که بیشتر اتباع
تابعین بوده‌اند، حدیث شنیده است.
وی مشایخ متعددی داشته که برخی از آنان عبارت‌اند از:
جریربن حازم ،
حَمّادبن سلمه ،
مبارک بن فضاله ،
عبدالعزیزبن ماجِشون ،
قاسم بن فضل و
مهدی بن میمون می‌باشد.
بسیاری از محدّثان بعدی، بی‌واسطه یا باواسطه از راویان تبوذکی بوده‌اند؛
ابوزُرعه و بسیاری دیگر با واسطه از وی روایت کرده‌اند.
تعداد احادیثی را که تبوذکی گردآورده، ۰۰۰، ۳۵ ثبت کرده‌اند.
رجال نویسان و
اصحاب جرح و تعدیل بر وثاقت و
امانت تبوذکی در نقل احادیث تأکید داشته و با الفاظی چون ثقه، امین و صدوق وی را ستوده‌اند.
تبوذکی در ۲۲۳ در بصره درگذشت.
(۱) ابن حبّان، کتاب الثقات، حیدرآباد دکن ۱۳۹۳ـ۱۴۰۳/ ۱۹۷۳ـ ۱۹۸۳.
(۲) ابن سعد، طبقات ابن سعد.
(۳) ابن عماد، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب.
(۴) عبدالحسین امینی، الغدیرفی الکتاب و السنة و الادب، ج ۱، بیروت ۱۳۸۷/ ۱۹۶۷.
(۵) محمدبن اسماعیل بخاری جعفی، التّاریخ الصّغیر، چاپ محمودابراهیم زاید، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
(۶) محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج ۱۰، چاپ شعیب ارنؤوط و محمدنعیم عرقسوسی، بیروت ۱۴۰۲/ ۱۹۸۲.
(۷) محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرة الحفاظ، حیدرآباد دکن ۱۳۷۵ـ ۱۳۷۷/ ۱۹۵۵ـ ۱۹۵۸، چاپ افست بیروت (بی‌تا).
(۸) عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «موسی بن اسماعیل تبوذکی»، شماره۳۲۵۶.
