مور (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَور (به فتح میم و سکون واو) از
واژگان نهج‌البلاغه به معنای جریان سریع است. حركت سريع به طور افقى و گردبادى، مواردى از آن در «
نهج‌البلاغه» ديده مى‌شود.
مَور به جريان سريع «مار الدّم على وجهه»
خون به سرعت بر چهره‌اش جارى شد.
مور ظاهرا حركت يكنواخت نيست بلكه گرد بادى و مار پيچى است كه توأم با حركت و برگشت است در
مجمع البیان فرموده:
«المور تردد الشّى‌ء بالذّهاب و المجي‌ء كما يتردّد الدّخان»
مواردی که از واژه «مور» در «نهج‌البلاغه» استفاده شده به شرح ذیل می باشد.
امام علی (علیه‌السلام) درباره انحراف مردم بعد از
رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله) فرموده:
«حَتَّى إِذَا قَبَضَ اللهُ رَسُولَهُ......قَدْ مَارُوا فِي الْحَيْرَةِ، وَذَهَلُوا فِي السَّكْرَةِ، عَلَى سُنَّة مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ.» «تا آن كه
خداوند پيامبرش را به سوى خويش فرا خواند. گروهى به قهقرا برگشتند و اختلاف و پراكندگى آنها را هلاک ساخت و تكيه بر غير
خدا كردند و با غير خويشاوندان (اهل بيت پيامبر) پيوند برقرار نمودند و از وسيله‌اى كه فرمان داشتند به آن مودّت ورزند، كناره گرفتند، و بناء و اساس (ولايت) و رهبرى
جامعه اسلامی را از محلّ اصلى خويش برداشته، در غير آن نصب كردند. (اينان) معادن تمام خطاهايند و درهاى همه گمراهان و عقيده مندان باطلند؛ آنها در حيرت و سرگردانى غوطه‌ور شدند و در مستى و نادانى، ديوانه‌وار بر روش «
آل‌فرعون» فرو رفتند.»
(شرح های خطبه:
)
امام علی (علیه‌السلام) در
خطبه ۱۶۳ درباره
انسان می‌فرمایند:
«تَمُورُ فِي بَطْنِ أُمِّكَ جَنيناً لاَ تُحيرُ دُعَاءً، وَلاَ تَسْمَعُ نِدَاءً، ثُمَّ أُخْرِجْتَ مِنْ مَقَرِّكَ إِلَى دَار لَمْ تَشْهَدْهَا، وَلَمْ تَعْرِفْ سُبُلَ مَنَافِعِهَا.» «در آن هنگام كه چنين بودى و در
رحم مادرت حركت مى‌كردى، نه قدرت پاسخ‌گويى داشتى و نه صدايى مى‌شنيدى، سپس از اين جايگاه به محيطى كه آن را مشاهده نكرده بودى و راه به دست آوردن منافعش را نمى‌شناختى فرستاده شدى.»
(شرح های خطبه:
)
درباره خلقت
آسمان فرموده:
«ثُمَّ زَيَّنَهَا بِزينَةِ الكَوَاكِبِ، وَضياءِ الثَّوَاقِبِ، وَأَجْرَى فيها سِرَاجاً مُسْتَطيراً، وَقَمَراً مُنيراً: في فَلَك دَائِر، وَسَقْف سَائِر، وَرَقيم مَائِر.» «سپس
آسمان پايين را به وسيله كواكب و
نور ستارگان درخشان زينت بخشيد و در آن چراغى روشنى بخش، و ماهى نورافشان به جريان انداخت، كه در مدارى متحرک و صفحه‌اى جنبنده بگردند.»
(شرح های خطبه:
)
درباره باد و
آب اوّليه فرموده:
«تَرُدُّ أَوَّلَهُ عَلَى آخِرِهِ، وَسَاجِيَهُ عَلَى مَائِرِهِ.» «و امواج اين درياها را به هر سو بفرستد، پس آن را همانند مشكى به هم زد.»
(شرح های خطبه:
)
مواردی متعدد از واژه مور در «نهج‌البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «مور»، ج۲، ص۹۹۹.
