منهاج الفقاهة للروحانی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب " منهاج الفقاهة، التعليق على مكاسب الشيخ الأعظم" تأليف آيت الله
سید محمد صادق حسینی روحانی در
فقه معاملات و شرح مباحث«
کتاب المکاسب »
شیخ اعظم مرتضی انصاری در شش مجلد است. مستندات روايى كتاب در پاورقى آمده و در پايان هر مجلد فهرست تفصيلى مباحث و عناوين كتاب ارائه گرديده است.
نگارنده با هدف برطرف كردن پيچيدگى الفاظ و اصطلاحات فقهى و اصولى كتاب
مکاسب ، شرح مبسوط مباحث مربوط به معاطات، بيع و خيارات را به طورى كه مورد استفاده عموم طلاب حوزه‌هاى علميه قرار گيرد، ارائه كرده است.
شيوه ارائه مطالب در كتاب حاضر نقلى و استدلالى است و در ابتداى صفحات عبارات« كتاب المكاسب» و در ذيل، شرح و تعليقه آن آمده است.
در جلد اول ضمن تعريف مكاسب و اقسام آن به بحث درباره
مکاسب محرّمه پرداخته شده و انواع كسب‌هاى حرام و
حکم شرعى آنها و استثناهاى آنها مورد بحث و بررسى فقهى قرار گرفته است. نگارنده به معناى حرمت
اکتساب اشاره كرده و
حرمت معامله را موجب فساد آن نمى‌داند.
در ادامه وى به انواع خريد و فروش‌هاى
حرام مانند حرمت خريد و فروش شراب، بول
انسان و شتر، گوشت حيوان حرام گوشت، عذره انسان و حيوان، خون، منى، مردار، سگ، خوك و ساير اشيائى كه ذاتشان نجس شده مانند مايعاتى كه به نجاست آلوده شدهاند و خريد و فروش
آلات لهو و لعب،
آلات قمار ،
آلات موسیقی حرام( غنا)، حرمت غش در معامله، حرمت تدليس ماشطه( زينت كردن زنان زشت)، حرمت خريد و فروش سلاح به دشمنان
اسلام ، حرمت تصويرگرى اشياء روح‌دار، حرمت تنجيم، حرمت
سحر و جادو و حرمت
رشوه اشاره كرده و موارد جواز و استثناى برخى از مكاسب محرمه را بررسى نموده است.
وى در جلد دوم به بحث درباره حرمت
غیبت و اين‌كه غيبت از
گناهان کبیره است پرداخته و موارد استثناى غيبت را بيان مى‌نمايد. حرمت كذب، جواز
توریه ، حرمت لهو و لعب، حرمت كمك به ظالمين، حرمت قبول
ولایت ظالم مگر از روى
اکراه و اجبار، حرمت
هجو مؤمن، حرمت خريد و فروش قرآن و حكم اموال مجهول‌المالك و مصرف آن از ديگر مباحث مطرح شده در مجلد دوم است.
در جلد سوم مباحث فقهى مربوط به
بیع بيان شده است. نگارنده ابتدا به تعريف بيع و مقوّمات آن پرداخته; آنگاه ضمن تعريف معاطات و شرايط آن به بيان فرق بين بيع و
معاطات و صحت معاطات در خريد و فروش‌هاى رايج امروز مى‌پردازد. وى دلايل صحت معامله معاطاتى، يعنى بدون
انعقاد عقد و خواندن صيغه
ایجاب و قبول را بررسى مى‌نمايد و جريان معاطات در عقود و ايقاعات را شرح مى‌كند. شرايط عقد بيع و خصوصيات الفاظ عقد مانند: خواندن صيغه ايجاب و قبول و
عربی بودن صيغه، احكام صحت و فساد عقد و مسئله
ضمان در صورت، صحت و فساد
عقد بيع و شرايط متعاقدين در عقد بيع مانند عقل،
بلوغ و
اختیار ، از ديگر مندرجات جلد سوم مى‌باشد.
در جلد چهارم به احكام و فروعات فقهى بيع فضولى و موارد صحت و سقم اين نوع بيع و شرايط مجيز و مجاز در
عقد فضولی مورد بحث و بررسى قرار گرفته و به تناسب مبحث عقد بيع فضولى بحث ولايت در بيع و شرايط ولىّ و صورت‌هاى گوناگون ولايت در عقد بيع نيز مطرح شده است.
در جلد پنجم ادامه شروط متعاقدين در بيع مانند قدرت بر
تسلیم عوض و معوض بيان شده و احكام فقهى بيع مكيل و موزون و احكام وكالت و
اجازه در بيع بر طبق مبناى اصاله اللزوم در بيع مورد بررسى فقهى قرار مى‌گيرد. در ادامه، احكام مربوط به
خیار مانند خيار مجلس، خيار حيوان، خيار شرط، خيار غبن و موارد سقوط انواع خيار به صورت مبسوط بيان مى‌شود.
در جلد ششم و آخرين جلد نيز ادامه احكام و فروعات فقهى خيار مانند خيار رؤيت،
خیار تأخیر و مسقطات آنها، احكام
ارش ( خسارت تلف مبيع و معيوب كردن آن) و موجبات و مسقطات ارش، احكام
فسخ معامله به واسطه شروط فاسد، عقد و احكام مربوط به نقد و نسيه بيان شده است.
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
