منطوق (علوم قرآنی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
منطوق، معنای مستفاد از
لفظ به طور مستقیم را می‌گویند.
«منطوق» در مقابل «
مفهوم » و عبارت است از: «ما دل علیه اللفظ فی محل النطق؛ مدلولی که مستقیما از
لفظ و کلام فهمیده می‌شود».
بعضی گفته‌اند: «هو حکم دل علیه اللفظ فی محل النطق؛ حکمی است که در کلام ذکر شده است و لفظ مستقیما بر آن
دلالت دارد».
دلالت منطوق بر معنا،
دلالت مطابقی است؛ برخلاف مفهوم که مرادف با
دلالت التزامی است.
سیوطی می‌گوید: اگر منطوق بر معنایی دلالت کند و
احتمال معنای دیگری از آن برنیاید، آن را «
نص » می‌گویند؛ مانند: (فصیام ثلاثة ایام فی الحج وسبعة اذا رجعتم تلک عشرة کاملة).
این آیه، غیر از تکمیل ده
روز روزه ، معنای دیگری ندارد.
اگر منطوق علاوه بر
معنای ظاهری ، معنای مرجوحی هم داشته باشد، آن را «
ظاهر » می‌گویند؛ مانند: (فمن اضطر غیر باغ ولا عاد).
در این
آیه ، «باغی» بر
جاهل و
ظالم اطلاق می‌شود؛ ولی در دومی آشکارتر است.
اگر منطوق به دلیلی بر معنای مرجوح حمل شود، آن را «
مؤول » گویند. بنابراین، نص، ظاهر و مؤول از انواع منطوق هستند.
مفهوم .
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «منطوق».
