منشأ استثمار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به
بهره‌کشی به ناحق از دیگران
استثمار می‌گویند. در این مقاله به
منشأ این پدیده پرداخته می‌شود.
خداوند انسان‌ها را جهت پیمودن مسیر تکاملی و عدم
طغیان و سرکشی، محتاج همدیگر
و دارای قوا و استعدادهای گوناگون آفریده‌است، زیرا یکسانی، ویرانی و رکود
و نابودی زندگی را در پی دارد.
این امر ضرورت بهره‌گیری و
استخدام متقابل انسان‌ها را قطعی و اجتناب‌ناپذیر می‌سازد:
«اَهُم یَقسِمونَ رَحمَتَ رَبِّکَ نَحنُ قَسَمنا بَینَهُم مَعیشَتَهُم فِی الحَیوةِ الدُّنیا و رَفَعنا بَعضَهُم فَوقَ بَعض دَرَجت لِیَتَّخِذَ بَعضُهُم بَعضًا سُخریًّا... = آیا آنان‌اند که
رحمت پروردگارت را قسمت می‌کنند؟ ما (وسائل) معاش آنان را در زندگی
دنیا میانشان تقسیم کرده‌ایم و برخی از آنان را از (نظر) درجات بالاتر از بعضی (دیگر) قرار داده‌ایم، تا بعضی از آن‌ها بعضی (دیگر) را در خدمت گیرند...».
بنابراین،
تسخیر و بهره‌کشی متقابل و عادلانه و در جهت صلاح و نظم جامعه
و ساختن
تمدن بشری امری فطری است
و مزایای همگانی تسخیر همگانی را ضروری می‌سازد.
از نظر
علامه طباطبایی ، اصل استخدام و بهره‌کشی متقابل به تشکیل
اجتماع تعاونی و
عدالت اجتماعی و رسیدن هر صاحب حقی به حق خود منتهی می‌شود
و این مصالحه دائمی که ضامن حفظ و ترقی جامعه و عدم تباهی آن است از فضل
خدا ناشی می‌شود:
«... لَولا دَفعُ اللّهِ النّاسَ بَعضَهُم بِبَعض لَفَسَدَتِ الاَرضُ و لکِنَّ اللّهَ ذو فَضل عَلَی‌العلَمین»
.
ولی چون اصل استخدام و بهره‌کشی، ریشه در طبیعت بشری دارد و
اضطرار او را به عدالت اجتماعی سوق داده‌است
هرگاه اضطرار منتفی شود و او بتواند بدون بهره‌دهی به دیگران، آنان را به خدمت گیرد چنین خواهد کرد و پدیده برده‌داری و نظایر آن گواه وجود چنین طبع سرکشی
است و همین روحیه استثماری موجب بهره‌کشی زورمندان از ضعیفان و پیدایش منازعه در میان انسان‌ها می‌شود
، از همین روی انسان در کلام الهی بسیار ستمکار و نادان: «اِنَّه کانَ ظَلومًا جَهولا»،
ناسپاس:«اِنَّ الاِنسنَ لَظَلومٌ کَفّار»،
طغیانگر و سرکش:«اِنَّ الاِنسنَ لَیَطغی • اَن رَءاهُ استَغنی»
و بسیار
حریص :«اِنَّ الاِنسنَ خُلِقَ هَلوعا»
خوانده‌شده‌است.
از سوی دیگر امکانات و
ثروت فراوان نیز زمینه استثمار و بهره‌کشی و
ستم را فراهم می‌سازد
:
«و لَو بَسَطَ اللّهُ الرِّزقَ لِعِبادِهِ لَبَغَوا فِی الاَرضِ و لکِن یُنَزِّلُ بِقَدَر ما یَشاءُ اِنَّهُ بِعِبادِهِ خَبیرٌ
بَصیر».
•
استثمار (قرآن)•
استثمار برده (قرآن)•
استثمار بنی اسرائیل (قرآن)•
استثمار در جاهلیت (قرآن)•
استثمار در عصر جاهلیت (قرآن)•
استثمار زنان•
استثمار زنان (قرآن)•
استثمارگران (قرآن)•
عدم مشروعیت استثمار•
زمینه استثمار (قرآن)•
نجات از استثمار (قرآن)
الاقتصاد الاسلامی؛ اقتصادنا؛ انقلاب تکاملی اسلام؛ التحقیق فی کلمات
القرآن الکریم؛ ترتیب کتاب العین؛ تفسیر التحریر و التنویر؛ تفسیر المراغی؛ تفسیر المنار؛ تفسیر من وحی
القرآن؛ تفسیر نمونه؛ تهذیب الاحکام؛ جامع‌البیان عن تأویل آی
القرآن؛ رسالة‌الاسلام؛ غررالحکم و دررالکلم؛ الفرقان فی تفسیر
القرآن؛ فرهنگ اصطلاحات معاصر؛ فرهنگ فارسی؛ فقه
القرآن، راوندی؛ فی ظلال
القرآن؛ کشف‌الاسرار و عدة الابرار؛ لسان‌العرب؛ مجمع‌البیان فی تفسیر
القرآن؛ معجم مقاییس‌اللغه؛ مفردات الفاظ
القرآن؛ المیزان فیتفسیر
القرآن.
دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله «استثمار».
