ملاّمحمّدحسن قزوینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ملامحمدحسن قزوینی از علمای برجسته و خیر و مجاهد
ایران در
قرن دوازدهم و سیزدهم هجری بوده است.
وی فرزند حاج معصوم از تجار
قزوین بود و در همان شهر به
دنیا آمد. در ۱۱۷۵ ق پدرش برای
تجارت، به همراه افراد خانواده اش به
کربلا آمد و در آنجا ساکن شد. محمدحسن نیز در همان شهر به تحصیل
علوم دینی پرداخت و از محضر درس
وحید بهبهانی استفاده برد و از
علامه بحرالعلوم و وحید بهبهانی اجازه گرفت. وحید در اجازه‌ای که به او داده از وی به عنوان «عالم معقول و منقول و …» یاد می‌کند. به نوشته
آقابزرگ تهرانی، این اجازه در اواسط عمر ملامحمد حسن به وی داده شده است.
پس از درگذشت پدرش.
مال بسیاری به
ارث او رسید و برای رسیدگی به آن وکلایی گرفت و خود به
تعلیم و تالیف و تصنیف پرداخت. بعد از حمله وهابی‌ها در ۱۲۱۵ ق به کربلا، وی آن شهر را به قصد
کاظمین و از آنجا به
بصره و سپس به بوشهر تبعید شد و تصمیم داشت که به
مشهد برود، اما به علت استقبال و اصرار مردم
شیراز در آن شهر ساکن شد (حدود ۱۲۱۷ ق) و به تدریس و تربیت طلاب و ارشاد مردم کوشید. او با
ثروت خود دست به اقدامات عام المنفعه زد،
حمام و سرداب بزرگی ساخت که تا ده‌ها سال پس از وی برجا بود و برای تفرج مردم دو باغ بزرگ یکی به نام خیرآباد و دیگری حسن آباد احداث نمود.
در ۱۲۲۸ ق دربار قاجار برای پایان بخشیدن پیروزمندانه به
جنگ ده ساله با روس‌ها با ارسال نامه‌هایی به علمای بزرگ ایران و اعزام دو پیک به
قم و عتبات، از علمای ایران و
عراق خواست تا بر ضد روس‌ها اعلام
جهاد نمایند. ملامحمد حسن قزوینی نیز از جمله آنان بود که به درخواست
عباس میرزا رساله جهادیه‌ای در ۱۲۲۸ ق نوشت و برای او فرستاد. قائم مقام بخش‌هایی از رساله او را به همراه مطالب سایر رسایل جهادی علما در مجموعه‌ای فراهم آورد که آن را احکام الجهاد باسباب الرشاد نام نهاد.
ملامحمد حسن در اواخر
عمر از هر دو چشم نابینا شد و سرانجام در ۱۲۴۰ ق درگذشت. جنازه اش را حسب
وصیت به کربلا منتقل کرده و در نزدیک
قبر استادش وحید بهبهانی به
خاک سپردند.
او دارای تالیفات و تصنیفات زیادی بود که از جمله آنهاست: ریاض الشهاده، نورالعین، مصابیح الهدایه، کشف الغطاء (در اخلاق که پس از ملاحظه کتاب جامع السعادات نراقی تالیف نمود)؛ التحفه الخاقانیه (رساله عملیه)؛ الفوائد السنیه.
دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «ملامحمدحسن قزوینی».
