مفوضة البضع
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هر گاه در
نکاح و
تزویج زنی صداق ذکر نشود او را مفوضة البضع گویند.
و اگر امر
صدق به نظر یکی از
زوجین یا فرد ثالثی واگذار شود زن را
مفوضة المهر گویند.
این
کلمه چنان‌که در
المغنی و
مسالک می‌نویسد: به کسر واو و به فتح آن یعنی به صورت
اسم فاعل و
مفعول صحیح است «و تسمی المرأة مفوضة بکسر الواو لتفویضها أمرها الی الزوج او الولی بلا مهر أولانها أهملت المهر و مفوضۀ بفتح الواو لان الولی فوض أمرها الی الزوج اولان الامر فی المهر مفوض الیها ان شائت تفته والا فلا».
ازدواج بر دو قسم است:
دائم و
منقطع. و به مهر «صداق» گفته می‌شود.
هر آنچه را که مسلمان مالکش می‌شود، صحیح است که مهر قرار داده شود؛ عین باشد یا دین یا
منفعت عین مملوکی از قبیل خانه یا مزرعه یا حیوان. و صحیح است که منفعت شخص آزادی مهر قرار داده شود، مانند تعلیم صنعت و مانند آن از هر عمل حلالی، بلکه ظاهر آن است که حق مالی که قابل نقل و انتقال است، صحیح است که مهر قرار داده شود مثل
حق تحجیر و مانند آن. و مقدار تعیین‌شده‌ای ندارد، بلکه مقدار آن، چیزی است که زوجین به آن رضایت پیدا کنند، زیاد باشد یا کم مادامی‌که به سبب کم بودن، از مالیّت خارج نشود. البته از طرف زیادی
مستحب است که از
مهر السنه بیشتر نباشد و آن پانصد درهم است.
ذکر مهر در ازدواج موقت شرط است، پس اگر اخلال به آن نماید
باطل است. و معتبر است که مهر مالیّت داشته باشد؛ چه عین خارجی باشد یا کلی در ذمّه یا منفعت یا عملی باشد که برای عوض قرار گرفتن صلاحیت داشته باشد یا حقی از حقوق مالی باشد مثل تحجیر و مانند آن. و معتبر است که با کیل یا وزن در مکیل و موزون؛ و با شمردن در معدود؛ یا با مشاهده یا وصفی که رافع جهالت باشد، معلوم باشد. و مقدار آن بستگی به رضایت طرفین دارد؛ کم باشد یا زیاد.
بر خلاف عقد دایم که بدون تعیین و ذکر مهر نیز صحیح است.
امام خمینی در این باره در
تحریرالوسیله می‌نویسد: ذکر المهر لیس شرطاً فی صحّة العقد الدائم، فلو عقد علیها ولم یذکر لها مهراً اصلًا صحّ العقد، بل لو صرّح بعدم المهر صحّ، ویقال لذلک؛ ای لایقاع العقد بلا مهر: تفویض البضع، وللمراة التی لم یذکر فی عقدها مهر: مفوّضة البضع.
«ذکر مهر در صحت عقد دائم
شرط نیست، پس اگر زنی را عقد کند و اصلًا مهری برایش ذکر نکند عقد صحیح است، بلکه اگر تصریح به عدم مهر کند صحیح است و به این، یعنی به واقع ساختن عقد بدون مهر «تفویض بضع» گفته می‌شود و به زنی که مهری در عقدش ذکر نشده، «مفوّضة البضع» گفته می‌شود. پس «اگر عقد بدون مهر واقع شود، زن قبل از دخول چیزی را مستحق نمی‌شود، مگر اینکه او را
طلاق دهد؛ پس زن استحقاق دارد که مرد به حسب حالش از غنا و فقر و باز بودن دست و تهی بودن آن، چیزی را از
دینار یا درهم یا لباس یا چهارپا یا غیر این‌ها به او بدهد و به این چیز، «
متعه» گفته می‌شود. و اگر عقد قبل از دخول با چیزی غیر از طلاق
فسخ شود، مستحق چیزی نمی‌باشد. و همچنین است اگر یکی از آن‌ها قبل از دخول بمیرد. و اما اگر به او دخول نموده باشد به سبب آن، مستحق
مهر امثال خودش می‌باشد.»
• جابری عرب‌لو، محسن، فرهنگ اصطلاحات فقه فارسی، ص۱۶۷.
•
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
