مفهوم مخالف

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

مفهوم مخالف، انتفای سنخ حکم از موضوع مقید با انتفای قید، به دلالت التزامی است.

---

بخشی از مدلول جمله که از سخنان گوینده فهمیده می‌شود، و متکلم آن را به زبان نمی‌آورد، مفهوم نام دارد. مفهوم به موافق و مفهوم مخالف تقسیم می‌شود.
مفهوم مخالف، دلالت التزامی ( لزوم بین به معنای اخص ) منطوق کلام است بر انتفای طبیعی حکم از موضوع مقید، هنگامی که قید موضوع منتفی باشد، مانند: «اگر آب کر باشد چیزی او را نجس نمی‌کند»، که مفهوم مخالف آن این است که: «اگر آب کر نباشد و با شیء نجس برخورد کند نجس می‌شود».

۱.۱ - تفاوت مفهوم موافق با مفهوم مخالف

تفاوت مفهوم موافق با مفهوم مخالف این است که در مفهوم موافق، سنخ حکمی که برای مفهوم ثابت می‌شود با سنخ حکم منطوق از نظر نفی و اثبات یکسان است، اما در مفهوم مخالف، سنخ حکم در مفهوم با سنخ حکم منطوق از نظر نفی و اثبات یکی نیست.

۱.۲ - انواع مفهوم مخالف

از آن جا که قیدهای متفاوتی در کلام عقلا برای موضوع متصور است، مفهوم مخالف هم به حسب آنها به انواعی تقسیم می‌شود، که برخی از آنها به این قرار است:
۱. مفهوم حصر و استثناء ؛ ۲. مفهوم زمان ؛ ۳. مفهوم شرط ؛ ۴. مفهوم عدد ؛ ۵. مفهوم غایت ؛ ۶. مفهوم لقب ؛ ۷. مفهوم مکان ؛ ۸. مفهوم وصف .

---