مشاجره
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مشاجره، به‌معنای
خطابه مربوط به امر واقع شده در گذشته، با هدف
شکر یا شکایت، و عذر یا
ندامت است.
خطابه، به حسب اغراض و موارد کاربرد آن بر سه نوع است:
۱.
مشاوَرات؛
۲.
منافَرات؛
۳. مشاجَرات.
هرگاه خطابه در اطراف امری انشا شود که در گذشته موجود شده است، آن خطابه «مشاجره» خوانده می‌شود. حال اگر آن امر، نافع باشد و خطیب هم منافع آن را تبیین کند و مخاطب نیز نزاعی در آن نداشته باشد، مفاد خطابه، ستایش و سپاس‌گویی از گذشته است، از همین رو خطابه را اصطلاحاً «شکر» می‌گویند، اما اگر آن امر، ضرر داشته باشد و خطیب هم مضرّات و پیامدهای منفی آن را تبیین کند، در این موقع ممکن است مخاطب در صدد نزاع و دفاع برآید. به این سبب، به این قسم خطابه «مشاجرات» یا «خصامیات» می‌گویند.
در مشاجَرات، تقریر
خطیب از مضرّات و مفاسد امر مورد نظر را «
شکایت»، و دفاع مخاطب را «
عذر» یا «اعتذار»، و خود مخاطب را «معتذر» گویند. اما اگر مخاطب در مقام دفاع برنیاید و به تقریرات خطیب
اعتراف کند، مخاطب را «نادم»، و اعتراف وی را «استغفار» و «نَدَم» می‌گویند. به مشاجره، علاوه بر خصامیات، خطابه قضایی و خطابه مشاجری هم گفته شده است.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
• مظفر، محمدرضا، المنطق.
• گرامی، محمدعلی، منطق مقارن.
• علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
• ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «مشاجره»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۱۶.
