مسجد الحرام (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از اماکنی که در
آیات قرآن به آنها اشاره شده، «
مسجد الحرام» است.
مسجدالحرام،
مسجد مکّه است، گرداگرد
کعبه. در آغاز مساحت آن، همان مطاف بود كه اكنون با سنگ مرمر فرش شده و حاجيان بر آن
طواف كنند، پس از آن خلفا و سلاطين بر آن افزودند
و از آن جهت كه مقدّس و تعظيم آن واجب و هتك آن ممنوع است آن را
حرام ناميده‌اند.
مسجدالحرام قبله
مسلمانان و مبدأ اسراى
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و آله است.
در اين عنوان آیاتی معرفی می‌شوندکه در آنها از واژه «المسجدالحرام» استفاده شده است.
بافضیلت‌ترین
مساجد مسجدالحرام سپس
مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سپس
مسجد کوفه و
مسجدالاقصی سپس
مسجد جامع سپس
مسجد قبیله و پس از آن
مسجد بازار است.
غسل‌های مستحب مکانی: غسل‌هایی هستند که برای دخول در بعضی از مکان‌های مخصوص مستحب می‌باشند، مانند
حرم مکه و
شهر مکه و مسجدالحرام و
کعبه و
حرم مدینه و
شهر مدینه و مسجدالنبی، و اما برای دخول در سایر مشاهد مشرفه به قصد رجاء به جای آورده شود.
داخل شدن انسان در برخی از شرایط به مسجدالحرام، ممنوع و
حرام است.
دوم (از کارهایی که بر جنب
حرام است) داخل شدن در مسجدالحرام و مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) (است) اگر چه به طور عبور باشد.
اگر در مسجدالحرام و یا مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) محتلم شد و یا با جنابت عمداً یا سهواً و یا از روی ندانستن وارد یکی از آن دو
مسجد گردید، واجب است برای خارج شدن تیمّم کند، مگر آنکه زمان خروج کوتاه‌تر یا مساوی زمان توقف برای
تیمّم باشد، که در این صورت بنابر اقوی باید بدون تیمّم خارج شود.
و از جمله احکام حائض این است که: آنچه بر جنب
حرام است، بر حائض نیز
حرام است و آن عبارت است از خواندن
سوره‌های عزائم یا مقداری از آنها و داخل شدن در مسجدالحرام و مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم).
آیا حائض و جنب می‌توانند از مقدار توسعه یافته مسجدالحرام و مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) عبور کنند یا خیر؟
ج- نمی‌توانند.
زن نفساء در جایز نبودن «داخل شدن در مسجدالحرام و مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و توقف در سایر
مساجد و واجب بودن قضای روزه و واجب نبودن قضای نماز و غیر این‌ها - به تفصیلی که در حیض گذشت - همانند زن
حائض است.»
توقف مستحاضه در
مساجد و داخل شدن در مسجدالحرام و مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، بنابر اقوی بدون
غسل جایز است؛ اگر چه احتیاط (مستحب) آن است که - چنان که در مورد نزدیکی با زن گذشت - بدون غسل مخصوص نماز یا غسل مستقل برای خصوص داخل شدن در
مسجد در
مساجد توقف ننموده و داخل
مسجدین (مسجدالحرام و
مسجد النبی) نشود.
احکام نماز در مسجدالحرام به قرار ذیل است:
مسافری که قصد اقامت نکرده، در چهار جا، بین قصر و تمام مخیّر است که عبارت‌اند از: مسجدالحرام، مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)،
مسجد کوفه، و حائر حسینی - علی مشرّفه السلام - و تمام خواندن افضل است. و در الحاق دو شهر مکه و مدینه به دو
مسجد آنها محل تامل است، پس
احتیاط به اینکه در شهرهای مذکور قصر بخواند ترک نشود. و سایر
مساجد و مشاهد به این‌ها ملحق نمی‌شود. و در این
مساجد بین پشت‌بام و صحن و جاهای پایین آنها، مانند بیت الطشت در
مسجد کوفه فرقی نیست. و بنابر اقوی تمام روضه شریفه جزء حائر حسینی (علیه‌السلام) محسوب می‌شود، بنابراین از
طرف بالای سر تا شبکه‌های متّصل به رواق و از
طرف پا تا درب متّصل به رواق و از پشت سر تا حد
مسجد، جزء
حرم است و خالی از قوّت نیست که
مسجد و رواق شریف هم جزء
حرم شمرده شود (و مسافر در آنجاها هم مخیّر باشد) ولی ترک احتیاط به اینکه در این دو مورد قصر خوانده شود سزاوار نیست.
در چهار موردی که گفته شد، تخییر در شکسته یا تمام خواندن نماز، استمراری است، بنابراین کسی که به نیّت قصر شروع به نماز کرده، می‌تواند به تمام عدول کند و همچنین کسی که به نیّت تمام شروع نموده می‌تواند به
قصر - مادامی‌که از محل عدول نگذشته –
عدول نماید، بلکه اگر بدون آنکه قصر و یا تمام را از اول نماز در نیّت معیّن کند، می‌تواند در اثنای آن، یکی از آن دو را اختیار کند.
روزه در موارد تخییر مذکور، به نماز ملحق نمی‌شود، بنابراین مادامی‌که در آنها قصد اقامت نکند، یا سی روز مردّد باقی نمانده باشد، روزه صحیح نیست.
در وقتی که در مسجدالحرام یا مسجدالنبی
نماز جماعت منعقد شد، مؤمنین نباید از آن‌جا خارج شوند و باید از جماعت تخلف نکنند و با سایر مسلمین به جماعت نماز بخوانند.
سجده نمودن بر تمام اقسام سنگ‌ها چه
مرمر باشد یا سنگ‌های سیاه معدنی یا سنگ گچ و آهک قبل از آن که پخته شود، جایز است. و سنگ‌هایی که در مسجدالحرام از این قبیل است
سجده بر آنها اشکال ندارد و همین طور در «
مسجد رسول‌اللَّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم).»
در «مکه» و «مدینه» در مسافرخانه و هتل نباید نماز را به جماعت بخوانند و می‌توانند در جماعت سایر مسلمین در
مساجد شرکت کنند و نماز را به جماعت بخوانند.
به نظر
امام خمینی (قدّس‌سرّه) جواز نماز جماعت استداره‌ای حول کعبه «خالی از اشکال نیست.»
لیکن کسی که نماز را در مسجدالحرام به نحو استداره خوانده است، به طوری که رو در روی امام جماعت و یا
طرفین او ایستاده بوده است «با وضع فعلی نیاز به اعاده ندارد.»
پنجم (از شرایط اعتکاف): آنکه اعتکاف در یکی از
مساجد چهارگانه - مسجدالحرام، مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)،
مسجد کوفه و
مسجد بصره - باشد و در غیر این
مساجد محل اشکال است، پس در سایر
مساجد جامع بنابر احتیاط (واجب) باید به قصد رجاء و احتمال مطلوبیّت آورده شود اما در غیر
مساجد جامع، مانند
مسجد قبیله یا بازار جایز نیست.
آداب مسجد الحرام (قرآن)،
احترام به مسجد الحرام (قرآن)،
احکام مسجد الحرام (قرآن)،
اسراء از مسجد الحرام (قرآن)،
اطراف مسجد الحرام (قرآن)،
اعتکاف در مسجد الحرام (قرآن)،
الحاد در مسجد الحرام (قرآن)،
امنیت در مسجد الحرام (قرآن)،
اهل مسجد الحرام (قرآن)،
تجاوز در مسجد الحرام (قرآن)،
تولیت مسجد الحرام (قرآن)،
رکوع در مسجد الحرام (قرآن)،
زیارت مسجد الحرام (قرآن)،
سجود در مسجد الحرام (قرآن)،
سوت زدن در مسجد الحرام (قرآن)،
طواف در مسجد الحرام (قرآن)،
طهارت مسجد الحرام (قرآن)،
ظلم در مسجد الحرام (قرآن)،
عمومیت مسجد الحرام (قرآن)،
قبله شدن مسجد الحرام (قرآن)،
قداست مسجد الحرام (قرآن)،
کف زدن در مسجد الحرام (قرآن)،
مسجد الحرام و کافران (قرآن)،
مشرکان و مسجد الحرام (قرآن)،
معاهده در مسجد الحرام (قرآن)،
ممانعت از مسجد الحرام (قرآن)،
نقش مسجد الحرام (قرآن)،
ورود به مسجد الحرام (قرآن).
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۸، ص۲۳۳، برگرفته از مقاله «مسجد الحرام». •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
